Batafsil bayon etilgan


Uzunlik o'lchov birliklari



Download 1,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet153/189
Sana30.12.2021
Hajmi1,65 Mb.
#98205
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   189
Bog'liq
xronologiya va metorologiy

Uzunlik o'lchov birliklari. 
Uzunlik o'lchov birliklari-uzunlik va masofa o'lchamini ifodalaydigan o'lchov  birliklari. 
Buyuk  alloma  Abu  Rayhon  Beruniy  o'zining  ―Qonuni  Ma'sudiy‖  asarida  uzunlik 
o'lchovlari  xususida  quyidagilarni  yozib  qoldirgan:  ―Turli  millatlar  masofalarni  belgilashdagi 
istilohlarga  qarab,  yer  yoylari  miqdorini  turlicha  bayon  qiladilar.  Gazdan  (Beruniy  davrida 
savdoda  bir  gaz  0,5  metrga  yaqin  bo'lgan)  boshqa  o'lcham  birliklari  bir  yoqda  tursin  hatto 
gazning o'zi ham turli joy aholisida turli uzunlikka ega. Ular haqidagi so'zlarni shu yerda qamrab 
aytish  qiyin,  hatto  jamlovchining  ularni  qo'lga  kiritish  imkoniyatsizdir.  Keyin  u  o'lchovlar 
zamonlar va asrlar bo'yi ularda barqaror emas va ozgina vaqtda o'zgaradi‖.
51
  
Ajdodlarimiz  juda  qadimdan  uzunlik  va  balandliklami,  dengiz  va  daryo  chuqurliklarini, 
shuningdek,  ikki  joy  orasidagi  masofani  o'lchash  usullarini  qidirishgan.  Ular  ko'p  hollarda 
uzunlik o'lchovi sifatida inson tanasining bir qismidan, don eni-yu, qil qalinligidan, shuningdek, 
biror narsa o'lchamidan yoki, ularning dag‘tasi  bo'lsa, ulaming dastalaridan foydalanishgan.   
  Shulardan misol tariqasida mamlakatimiz hududida qadimdan qo'llanilib kelingan uzunlik 
o'lchov  birliklaridan  biri-qari  (1  qari  0,5m)  ga  ulushli  va  karrali  bo'lgan  o'lchov  birliklari 
qiymatlarining  o'zaro  bog‘lanishini  ko'rsatuvchi  ma'lumotlarni  bir  joyga  to'plab,  ulaming 
qiymatlari XBT bo'yicha belgilangan. Natijada ishchi ot yoli – yu (l ishchi ot yoli = 0,5786 mm 
                                                 
50
 B. Ahmedov. Tarixdan  saboqlar. T. 1994, 17 – bet 
51
 Abu Rayhon Beruniy. Tanlangan asarlar. 5 t. T. 1973, 386 – bet. 



Download 1,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   189




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish