Batafsil bayon etilgan

 
67 
rusda soatlar minut (chases) va sekundlarga bo'lingan.  Bir soat 60 «chases»ga, har bir «chases» 
esa 47-60 sekundga bo'lingan. 
Kiyev  Rusida  Rim  kalendari  mashhur  bo‘lgan.  Ular  Yulian  kalendarini  qabul  qilgunga 
qadar  Oy-quyosh  kalendaridan  foydalanganlar.  Qadimgi  Rus  solnoma,  yilnomalarining 
yozilishida  Konstantinopol  patriarxi  Nikifor  (758-828)ning  mehnati  beqiyos.  Uning 
«Xronografika» asarida jahon tarixidagi asosiy voqealarning xronologik jadvali berilgan.
46
 
Rossiyada XVII asrda Pyotr I ning kalendar islohoti yilni hisoblashda katta ahamiyat kasb 
etdi. Pyotr  I 19-dekabr 7208 (1699)-yilda kalendarni isloh qilish  to'g'risida farmon berdi. Unda 
yilning  va  eraning  boshi  masalalari  ko'riladi.  Natijada,  Rossiyada  yilning  boshi  birinchi  yanvar 
qilib belgilanadi va «Isoning tug'ilishi» erasi qabul qilinadi. Pyotr I 1699-yil 20-dekabrda «Yangi 
yilni  nishonlash»  to'g'risida  farmon  beradi.  Farmonga  ko'ra,  Yangi  yil  tantanali  ravishda 
nishonlanishi  zarur  edi.  Shu  kundan  boshlab,  Rossiyada  birinchi  yanvarni  Yangi  yil  sifatida 
bayram qilishadigan bo'ldi. Archa esa uning ramziga aylandi. 
Rossiyani  XVIII  asrgacha  Yulian  kalendari  to'liq  qanoatlantirardi.  Lekin  XIX  asr 
boshlariga  kelib,  G'arbiy  Evropa  davlatlari  bilan  iqtisodiy,  siyosiy  va  madaniy  aloqalarning 
rivojlanishi  yagona  umumevropa  kalendari  bo'lgan  Grigoriy  kalendarini  qabul  qilish  zaruratini 
yuzaga keltirdi. 
XIX  asrda  Grigoriy  kalendarini  qabul  qilishga  bir  necha  bor  urinib  ko'rildi.  XIX  asrning 
20-yillari  oxirida  Fanlar  Akademiyasida  maxsus  guruh  shu  masalani  tahlil  qilib  chiqdi  va 
Rossiyada  Grigoriy  kalendarini  qabul  qilish  zarur  degan  xulosaga  kelindi.  Ammo  Fanlar 
Akademiyasining bu taklifi  Xalq  ta'limi vaziri knyaz K.A.  Livenning qarshiligiga uchradi.  K.A 
Livenni podsho qo'llab-quvvatlaydi va Yulian kalendarini isloh qilish masalasi qolib ketdi. 1860-
yilda Rossiya hukumatiga Berlin astronomlar jamiyati murojaat qilib, Grigoriy kalendarini qabul 
qilishga  chaqiradi.  Endi  bunga  cherkov  qattiq  qarshilik  qiladi.  Cherkov  Grigoriy  kalendarini 
«lotin bid'ati» hisoblardi. Kalendar masalasi 1863-yilda yana Xalqaro Statistik Kengashda ko'rib 
chiqiladi.  Ular  Rossiyaga  Grigoriy  kalendarini  emas,  balki  Derpt  (Tartu)  universiteti  professori 
astronom  I.G.  Medler  (1794-1874)  kalendarini  taklif  qiladi.  Lekin  ushbu  yangi  variantdagi 
kalendarni  qabul  qilishga  qarshi  kompaniya  keng  avj  olib  ketadi.  Matbuot  va  cherkov  bunga 
boshchilik qiladi. Natijada mazkur loyiha Run tartibidan chiqarib tashlanadi. 
Yulian  kalendarini  isloh  qilish  masalasi  XIX  asr  oxirlariga  kelib  yana  ko'tariladi.  1899 
yilda  Rus  Astronomlar!  Jamiyatida  maxsus  guruh  tropik  yilga  mos  keladigan  yangi  kalendar 
ustida  ish  olib  boradi.  Mazkur  guruhda  mashhur  rus  olimi  kimyogar  D.I.  Mendeleyev  faol 
ishtirok etadi. Lekin, bu gal ham kalendar islohoti amaiga oshirilmay qoladi va Rossiyada 1918-
yilgacha Yulian kalendari amalda bo'ldi.