Баҳром ирзаев туркистон жадидларининг

Саййид Али Хўжа. 
Қизил Байроқ. 1921 йил 3 август.
Эндигисини қўлдан бермайлик
Ҳозир Тошкентда Туркистон мусиқасига бутун 
вужуди билан берилган мусиқа профессори Успен-
ский бор. Бу ўзида бўлган иқтидорини, илм ўқуб 
етиштирган бутун кучини Туркистон мусиқасига бер-
ган. Тўғрисини айтганда бу киши Туркистон мусиқа-
сининг мажнуни. Успенский французлар руҳида му-
сиқа ёза олатурган мусиқий шоири (композитор) бўлса 
ҳам Туркистон мусиқийси учун мана шу истеъдодини 
йўқотди. Мусиқашуносларча айтганда ерга кўмди.
Бу киши Туркистон мусиқасини, санойи нафиса-
нинг бошқа бўлакларига ўхшаш гавдалантирар, унинг 
соясини нота орқали қоғоз бетларига олар. Демак, 
буни ҳам ўлмас битмас қилар.
Ул Туркистон оҳангларини нотага олғонда шу қа-
дар эҳтиёт билан оладирки, бундай озорсизлик ёлғиз 
ошиқларнинг ишидир. Яъни, оҳангларни нотага олган-
да бузуш, янглиш ёки Оврупо оҳангларига аралаш қи-
лувдан сақланар.
Бу оҳангларни ўз аслида, ўз руҳида ёзмоққа тири-
шадир. Бунинг тиришуви шу қадарки ўзига ўзи ишон-
мас. Ёзғон асарларини ҳикмат мошиналари билан 
текшириб кўради. Граммафонга қўйиб эшитадир. Му-
сиқашунослар орасига солиб мунозара музокара қило-
дир.
Успенский каби Туркистон мусиқийсига берилган 
кишининг иккинчиси Мироновдир. Мана бу бечоралар 
Туркистон мусиқийсига берилиб ишлар эканлар, ҳеч 
бир ёрдамчилари йўқ. Буларни тақдир этадирган ки-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

71
шилар ҳам йўқ. Материаллар йиғув учун бир ерга бо-
ратурғон бўлсалар от арабалари йўқ. Сўзнинг қисқаси 
ҳеч таъминсизлар. Ҳозир энди бир нарсасиз чарчаган-
га ўхшайдилар.
Успенский шундай суйган ва фойдалик ишини 
ташлаб жой ахтармоқчидир. Эҳтимол бундай кишилар 
тағин ўлкамизда бордир. Бундай кишиларнинг яқин 
орада бизнинг орамиздан чиқиши қийиндир.
Ҳукумат бошида турган кишиларимиз бунга аҳа-
мият бериб, буларга кераклик нарсаларни етиштириб 
бериб турсалар бизнинг қанча нозлиқ, ёқимлиқ оҳан-
гларимизни ўлимдан абадий қутқозғон бўлар эдилар. 
Эскиларимизни қўлдан бердик, энди ҳозирғиларимиз-
ни қўлдан бер майлик!