Bap new indd

II BAPQA TIYISLI QOSÍMSHA SHÍNÍǴÍWLAR
1. Velosiped teń ólshewli qozǵalıp, 10 minutta 3 km joldı basıp ótti. 
Velosipedtiń tezligin m/s hám km/saat birliklerinde tabıń.
2. 80 km/saat tezlik penen ketip baratırǵan avtomobil 45 minutta qansha 
joldı basıp ótedi?
3. Oqıwshınıń úyinen mektepke shekemgi aralıq 500 m ge teń. Oqıwshı 
2,5 km/saat tezlik penen júrse, mektepke neshe minutta jetip baradı?
4. Motocikldiń tezligi 72 km/saat, onıń qozǵalısına qarsı esip turǵan 
samaldıń tezligi bolsa 5 m/s. Motociklge salıstırǵanda samaldıń tezligi 
qansha? Samal motocikldıń qozǵalısınıń baǵıtında bolǵanda-she?
5. Eki poyezd bir-birine qaray 90 km/saat hám 72 km/saat tezlik penen 
qozǵalmaqta. Ekinshi poyezddaǵı jolawshı birinshi poyezddıń onıń qasınan 
6 s dawamında ótkenligin anıqladı. Birinshi poyezddaǵı jolawshınıń qasınan 
bolsa ekinshi poyezd 8 s dawamında ótkenligi belgili boldı. Hár eki poyezddıń 
uzınlıǵın tabıń.
6. Qayıqtıń suwǵa salıstırǵandaǵı tezligi dáryanıń aǵımınıń tezliginen 3 
ese úlken. Eki punkt arasındaǵı aralıqtı qayıqtı aǵısqa qarsı baǵıtta júzip 
ótiw ushın aǵıs boyınsha ótkenge qaraǵanda neshe ese kóp waqıt ketedi?
7. Avtomobil dáslepki 10 s ta 150 m, keyingi 20 s ta 500 m hám aqırǵı 
5 s ta 50 m jol júrdi. Joldıń hár qaysı bólimindegi hám pútkil joldaǵı ortasha 
tezliklerdi km/saat esabında tabıń.
8. Poyezd qozǵala baslaǵannan keyin 10 s ótkende 36 km/saat tezlikke 
iye boldı. Usınday teń ólshewli tezleniwshi qozǵalatuǵın poyezddıń tezligi 
qansha waqıt ótkennen keyin 72 km/saat qa jetedi?
9. Qıya nawadan tınısh haldan baslap domalap túsetuǵın sharik birinshi 
sekundta 8 sm joldı ótti. Sharik 3 s ta qansha joldı ótedi? 
10. 34-súwrette sáwlelendirilgen
υ
0
> 0 ushın tezliktiń grafiginen deneniń
t
= 5 
s ta basıp ótken jolın esaplań.
11. Avtomobil tınısh jaǵdaydan
5 
m/s
2
tezleniw menen qozǵalıp, 4 s 
dawamında qansha joldı basıp ótedi? Usı waqıtta ol qanday tezlikke iye 
boladı?

---

54
Kinematika tiykarları
12. 34-súwrette súwretlengen
υ
0
= 0 ushın tezliktiń grafiginen deneniń
t
= 5 s ta basıp ótken jolın esaplań.
13. Belgili bir biyiklikten jiberilgen dene jerge erkin túspekte, deyik. Ol 
qansha waqıtta 80 m/s tezlikke iye boladı? Usı hám keyingi máselelerde 
g
= 10 m/s
2
dep alınsın.
14. Dene belgili biyiklikten 5 m/s tezlik penen tómenge tik ılaqtırıldı. 5 s 
tan keyin dene qanday tezlikke erisedi?
15. Tınısh halda turǵan vertolyottan taslanǵan júk 12 s ta jerge tústi. 
Júk qanday biyiklikten taslanǵan hám ol qanday tezlik penen jerge urılǵan? 
Hawanıń qarsılıǵı esapqa alınbasın?
16. Avtomobil 30 km aralıqtı 15 m/s tezlikte, 40 km aralıqtı 1 saatta basıp 
ótti. Avtomobil pútkil jol dawamında qanday ortasha tezlik penen qozǵalǵan?
17. Tómendegi súwrette keltirilgan grafiklerdi tallap, eki túrli qozǵalıstı 
óz ara salıstırıń. Onnan qozǵalıs haqqında qanday maǵlıwmatlardı anıqlay 
alasız (qozǵalıstıń túri, baslanǵısh tezlik, tezleniw, qozǵalıw waqtı)? 
0 2 4
t,s
0 2 4
t,s
0 2 4
t,s
0 2 4
t,s
10
5
10
5
10
5
10
5
I
II
υ
, m/s
υ
, m/s
υ
, m/s
0 2 4
t,s
0 2 4
t,s
10
5
10
5
I
II
I
II
I
II
I
II
I
II
a)
e)
b)
f)
d)
g)
υ
, m/s
υ
, m/s
υ
, m/s

---

55
II bap. Tuwrı sızıqlı háreket
0 2 4
t,s
0 2 4
t,s
0 2 4
t,s
0 2 4
t,s
0 2 4
t,s
0 2 4
t,s
10
5
10
5
10
5
10
5
10
5
10
5
υ
, m/s
υ
, m/s
υ
, m/s
υ
, m/s
υ
, m/s
υ
, m/s
I
II
I
I
I
I
I
II
II
II
II
II
h)
k)
i)
l)
j)
m)
18. Joqarıǵa vertikal baǵıtta ılaqtırılǵan dene joqarıǵa kóterildi hám qaytıp 
tómenge tústi. Bul qozǵalısqa tiyisli orın awıstırıw, jol, tezlik hám tezleniwdiń 
waqıtqa baylanıslılıǵınıń grafigi tómendegi súwrette keltirilgen. Grafiklerdi 
tallap, olardıń hárbiriniń qaysı baylanısqa sáykes keletuǵınlıǵın tabıń.
?
0
t
a
b
c
d
t
t
t
0
0
0
?
?
?

---

56
Kinematika tiykarları