Bap new indd


-§. JOQARÍǴA TIK ÍLAQTÍRÍLǴAN



Download 3,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet43/151
Sana15.04.2022
Hajmi3,08 Mb.
#553161
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   151
Bog'liq
fizika 7 qqr

14-§. JOQARÍǴA TIK ÍLAQTÍRÍLǴAN
DENENIŃ QOZǴALÍSÍ
Hárqanday dene joqarıǵa ılaqtırılǵanda, ol qanday da bir biyiklikke 
kóterilip, jáne qaytıp jerge túsedi. Endi bunday qozǵalıstı tallap kóreyik. 
Bizdi deneniń qanday tezleniw menen qozǵalatuǵınlıǵı qızıqtıradı. De-
ne joqarıǵa tik ılaqtırılǵanda, ol teń ólshewli ásteleniwshi qozǵaladı. Bul 
jaǵdayda deneniń erkin túsiw tezleniwi 
g
nıń ornına onıń teris mánisi –
g
alınadı. Bunda
υ = υ
0
 
+
 gt
formulasınan paydalanıp, joqarı tik ılaqtırılǵan 
deneniń qálegen 

waqıttaǵı tezligi tómendegishe tabıladı:
 
 
 
 
υ = υ
0
– gt. 
(1)
h
= 2
10 · 5
2
m = 125 m; 


51
II bap. Tuwrı sızıqlı háreket
49-bettegi (5)-formuladan bolsa joqarıǵa tik ılaqtırılǵan deneniń qálegen 
t
waqıttaǵı kóteriliw biyikligin anıqlaw múmkin:
h
=
υ
0
t
– 
gt

2
.
Tájiriybeler belgili bir noqattan joqarıǵa qaray tik ılaqtırılǵan deneniń 
joqarıǵa kóteriliwine qansha waqıt ketse, usı noqatına qaytıp túsiwine 
de sonsha waqıttıń ketetuǵınlıǵın kórsetedi. Mısalı, dene 
υ
0
= 20 m/s 
tezlik penen joqarıǵa tik ılaqtırıladı dep esaplayıq 
(45-súwret).
g
= 10 m/s
2
dep alıp, tómendegi esaplawlardı 
orınlayıq. Dene eń joqarı biyiklikke kóterilgende, 
onıń tezligi 
υ
= 0 boladı. Bunday jaǵdayda (1)-for-
muladan eń joqarı biyiklikke kóterilgenshe ketken 
waqıttı esaplaw múmkin:

=

υ
0
g

20
10 s = 2 s.
(2)-formulada 
υ
0
 
=
 
20 m/s
dep alıp, dene ılaqtı-rılǵan 
noqattan qansha biyiklikke kóteriliwin esaplayıq:
h = 
(20 
ּ 
2 – 10 
ּ 
2

)
 
m = 20 m.
Dene eń joqarǵı noqatqa kóterilgende baslanǵısh 
tezlik
υ
0
= 0 bolıp, endi ol
g
tezleniwi menen tómenge 
túse baslaydı. Tómenge tuwrı túskende deneniń 
2 sekund dawamında qansha aralıqtı basıp ótiwin 
esaplayıq: 
h =
gt
2
=
10 
ּ 
2
2
m = 20 m.
Demek, dene 2 sekundta qansha biyiklikke kóterilse, jáne 2 sekundta tap 
usınday aralıqtı ótip ılaqtırılǵan orınǵa qaytıp túsedi eken.
Endi dene qaytıp túsiwinde
t
= 2 s waqıt ótkende qanday tezlikke erisiwin 
esaplayıq:
υ = gt =
10

m
s
2
ּ
 

s = 20 ms .
Dene joqarıǵa sonday tezlik penen ılaqtırılǵan edi. 
(2)
45-súwret. 
Joqarıǵa 
tik ılaqtırılǵan deneniń 
qozǵalısı.
t
0
= 0
t
0
=0
υ
= 0
υ
0
= 0
t
1
= 1 s
t
1
= 1 s
t
2
= 2 s
t
2
= 2 s
10
m
s
10
m
s
20
m
s
20
m
s
2
2
2


52
Kinematika tiykarları

Download 3,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   151




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish