|
15.2-jadval
Sukerman indeksidagi o‘zgaruvchining tavsifi
22
№
Argumentlar tavsifi
Baholash
1.
Xodimlar avtonomligi
1.1.
Markaziy bank boshqaruvining vakolati
1.2.
8 yildan beri
1,00
1.3.
6 dan 8 yilgacha
0,75
1.4.
5 yil
0,50
1.5.
4 yil
0,25
1.6.
4 yilgacha yoki o‘zboshimchalik bilan muddatga tayinlanish
0,00
1.2.
Markaziy banki boshqaruvchisini tayinlash instituti
Markaziy bank boshqaruvi
1,00
Markaziy bank, hukumat va parlament boshqaruv kengashi birgalikda
0,75
Parlament
0,50
Hukumat
0,25
Vazirlar Mahkamasining a’zosi
0,00
1.3.
Markaziy bank boshqaruvchisini ofisdan olib tashlash
Imkoniyati yo‘q
1,00
Faqat iqtisodiy siyosat bilan bog‘liq bo‘lmagan sabablarga ko‘ra
0,83
Markaziy bank boshqaruv kengashi qaroriga ko‘ra, qonunchilik normalariga muvofiq
0,67
Qonunchilik normalariga muvofiq parlamentning ixtiyoriga ko‘ra
0,50
Har qanday cheklovsiz parlamentning ixtiyoriga ko‘ra
0,33
Hukumat qaroriga binoan qonunchilik normalariga muvofiq
0,17
Hukumatning ixtiyoriga ko‘ra, hech qanday cheklovlarsiz
0,00
1.4.
Markaziy bank boshqarmasi hukumatda boshqa vazifalarni bajarishi uchun imkoniyatlar
Yo‘q
1,00
Hukumatning ruxsatisiz
0,50
Ko‘rsatilmagan
0,00
2.
Pul-kredit siyosatini ishlab chiqish
2.1.
Institut pul-kredit siyosatini rivojlantirish bilan shug‘ullanadi
Markaziy bank
1,00
Markaziy bank, hukumat bilan maslahatlashganidan keyin
0,67
Hukumat
0,33
Noma’lum
0,00
2.2.
Institut, u uchun manfaat to‘qnashuvidagi oxirgi so‘z
Markaziy bank
1,00
Hukumat
0,80
Markaziy bank, hukumat va parlament boshqaruv kengashi birgalikda
0,60
Parlament
0,40
Noma’lum
0,00
3.
Markaziy bankning fiskal siyosatni shakllantirishdagi ishtiroki
Faol
1,00
Noma’lum
0,00
3.1.
Pul-kredit siyosatining ustuvor vazifalari
Narxlarning barqarorligi - bu yakuniy maqsad va markaziy bank hukumat bilan manfaatlar
to‘qnashuvini hal qilishda yakuniy fikrga ega
1,00
Faqat narxlari barqarorligi
0,80
Narxlar barqarorligi va uning qo‘shimcha maqsadlari, masalan, bank tizimining barqarorligi
0,60
Narxlarning barqarorligi boshqa maqsadlarga, masalan, to‘liq ish joyiga tushib qolishi
mumkin
0,40
0 yakuniy maqsad qonunchilikda ko‘rsatilmagan
0,20
Narxlarning barqarorligi markaziy bank maqsadlari qatorida emas
0,00
4.
Davlat budjetini moliyalashtirish bo‘yicha cheklovlar
4.1.
Hukumatga qarz berishni cheklash
To‘g‘ridan-to‘g‘ri kreditlarga yo‘l qo‘yilmaydi
1,00
22
Fujiki N. Central Bank Independence Indexes in economic Analysis: A Reappraisal II Monetaiynni economic
Studies. 1996. N° 2. P. 84-86.
180
To‘g‘ridan-to‘g‘ri kreditlarni berishga ruxsat beriladi, ammo qat’iy cheklovlar bilan
0,67
To‘g‘ridan-to‘g‘ri kreditlarni berish yumshoq cheklovlar bilan amalga oshiriladi
0,33
Hech qanday cheklov yo‘q
0,00
4.2.
Davlat qimmatli qog‘ozlarini sotib olish
Qimmatli qog‘ozlarni sotib olish taqiqlanadi
1,00
Qimmatli qog‘ozlarni sotib olishga ruxsat etiladi, lekin qattiq cheklovlar bilan
0,67
Qimmatli qog‘ozlarni sotib olishga yumshoq cheklovlar qo‘yiladi
0,33
Hech qanday cheklov yo‘q
0,00
4.3.
Moliyalashtirish shartlari
Markaziy bank tomonidan tashkil etilgan
1,00
Bank qonunchiligi bilan belgilanadi
0,67
Hukumat bilan kelishilgan holda tuzilgan
0,33
Hukumat qarori bilan tuzilgan
0,00
4.4.
Markaziy bank kreditlari salohiyatli oluvchilar
Markaziy hukumat
1,00
Ijroiya hokimiyatining barcha darajalari
0,67
Ijro yetuvchi va davlat korxonalari
0,33
Davlat va xususiy sektor
0,00
4.5.
Kreditlar hajmi bo‘yicha miqdoriy cheklovlar
Mutlaq shartlar summalari qonun hujjatlarida belgilanadi
1,00
Markaziy bank kapitalining ulushi
0,67
Budjet daromadlarining ulushi
0,33
Budjet xarajatlarining ulushi
0,00
4.6.
Kredit shartlari bo‘yicha cheklovlar
6 oygacha
1,00
1 yilgacha
0,67
1 yildan ortiq
0,33
Qonunchilikda ko‘rsatilmagan
0,00
4.7.
Foiz stavkalari
Markaziy bankning qayta moliyalash stavkasi
1,00
Bozor foiz stavkalari
0,67
Qonunchilikda ko‘rsatilmagan
0,33
Nol foiz stavkasi,
0,00
4.8.
Birlamchi bozorda davlat qimmatli qog‘ozlari bilan operatsiyalar
Taqiqlangan
1,00
Ruxsat berilgan
0,00
Umuman olganda sanoati rivojlangan mamlakatlar Markaziy banklari
mustaqilligining ob’ektiv omillariga baho berishda quyidagi mezonlarni kiritish
mumkin:
Markaziy bank kapitalida va foydani taqsimlashda davlatning ishtiroki;
bank rahbarlarini tayinlash (saylash) dagi tartib va ularning faoliyat
ko‘rsatishi muddati hamda davlat tomonidan milliy bankning faoliyatini nazorat
qilish shakli;
Markaziy bank vazifalarini aniqlashning qonunchilikda yoritilish darajasi;
Markaziy bank rahbariyati qarorini davlat organlari o‘rnatilgan qonun
bilan to‘xtatishini yoki davlatning umumiqtisodiy yo‘nalishi bilan Markaziy
bankning pul-kredit doirasidagi tadbirlarni tartibga solishning mavjudligi;
mamlakat Markaziy bankining davlat harajatlarini to‘g‘ri va egri
moliyalashtirishini tartibga soluvchi qoidaning mavjudligi va uning shakllari.
Ikkinchi mashhur indeks GMT-indeksidir. Unda siyosiy va iqtisodiy Milliy
markaziy banklarni iqtisodiy mustaqilligini aks ettiruvchi indeksning dinamikasi
mavjud. Qo‘shimcha indekslarning har biri bir nechta o‘zgaruvchini hisobga oladi.
181
Ular ikki tomonlama bo‘lib, faqat ikkita qiymatga ega: "haqiqiy" yoki "noto‘g‘ri".
Shunday qilib, jami indeksi, o‘rtacha tortilmagan ballik tizimga ega hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
