Bank hisobi va audit

Bank hisobvarag‘i - bank hisobvarag‘i shartnomasini tuzish orqali bank 
mijoz  hisobvarag‘iga  kelib  tushgan  pul  mablag‘larini  qabul  qilish  va  shu 

---

 
47 
 
hisobvarag‘ga  kiritish,  mijozning  hisobvarag‘idagi  tegishli  mablag‘larini 
o‘tkazish  hamda  hisobvaraq  bo‘yicha  boshqa  operatsiyalar  bajarishi 
to‘g‘risidagi  farmoyishlarini  bajarish  vazifasini  o‘z  zimmasiga  olishi 
natijasida  bank  bilan  mijoz  o‘rtasida  vujudga  keladigan  huquqiy 
munosabatlardir. 
Bank  hisobvarag‘ini  ochish  O‘zbekiston  Respublikasi  Markaziy  banki 
tomonidan  2009-yil  16-mart  7/2-sonli  qarori  bilan  tasdiqlangan  ‘‘O‘zbekiston 
Respublikasi banklarida ochiladigan bank hisobvaraqlari to‘g‘risidagi   yo‘riqnoma  
(Adliya  vazirligida  2009-yil  27-aprelda  davlat  ro‘yxatidan  o‘tkazildi)  va  unga 
kiritilgan o‘zgarishlar asosida tashkil etiladi. 
Bank hisobvaraqlari quyidagi turlarga bo‘linadi:  

  talab 
qilinguncha 
saqlanadigan 
(muddatsiz) 
depozit 
hisobvaraqlari; 

 
jamg‘arma depozit hisobvaraqlari; 

  muddatli depozit hisobvaraqlari; 

 
depozitlarning boshqa turlari (akkreditivlar bo‘yicha, muddatsiz, 
foizsiz depozitlar) bo‘yicha hisobvaraqlar; 

  ssuda hisobvaraqlari. 
 
  Talab qilinguncha saqlanadigan depozit hisobvaraqlari mulkchilik shaklidan 
qat’iy  nazar,  jismoniy  va  yuridik  shaxslarga  ochiladi.  Xususan,  qishloq  xo‘jaligi 
korxonalari  va  savdo  tashkilotlarining  o‘z  mablag‘larini  saqlash  va  joriy 
operatsiyalarni  bajarishi  uchun  mo‘ljallangan  maxsus  hisobvaraqlari  ham  shular 
jumlasidandir.  
Budjet  muassasalariga  respublika  va  mahalliy  budjet  hisobidan  ajratiladigan 
mablag‘larni  keltirish  hamda  shu  mablag‘lardan  foydalanish  uchun  ularga  talab 
qilib olinguncha saqlanadigan depozit hisobvaraqlari ochiladi. 
Bank  tizimi  faoliyatining  jahon  standartlariga  o‘tkazilishi  munosabati  bilan 
juda  ko‘plab  o‘zgarishlar  kiritildi.  Masalan,  korxona  va  tashkilotlarning 
operatsiyalari  o‘tkaziladigan  hisob-kitob  hisobvaraqlari  “talab  qilinguncha 
saqlanadigan depozit” hisobvaraqlari deb nomlandi. Bu hisobvaraqlarni nomerlash 
tartibi  ham  o‘zgardi.  Mijozlar  hisob-kitob  va  kassa  xizmatlaridan  foydalanish 
uchun  banklarni  mustaqil  ravishda  tanlaydilar.  Har  bir  mijozga  milliy  va  xorijiy 
valutada  talab  qilinguncha  saqlanadigan  asosiy  depozit  hisobvaraq  faqat  bitta 
bankda ochiladi.   
Tadbirkorlik  faoliyati  sub’ektlari  bo’lgan  rezident  yuridik  shaxslar,  yakka 
tartibdagi tadbirkorlar hamda dehqon xo’jaliklari tomonidan milliy valyutada talab 
qilib  olinguncha  depozit  hisobvaraqlari  ochish  uchun  bankka  quyidagi  xujjatlarni 
taqdim etishlari lozim: 

 hisobvaraq ochish uchun  ariza; 

 
tijorat faoliyati uchun mo’ljallangan tovarlarni xorijdan olib keluvchi yakka 
tadbirkorlar-yashash joyi bo’yicha davlat soliq xizmati idorasi tomonidan berilgan 
“Tijorat  faoliyati  bo’yicha  tovarlarni  olib  keluvchi  tadbirkor  davlat  ro’yxatidan 
o’tganligi to’g’risida” guvohnoma nusxasi;   

---

 
48 
 

 
davlat ro’yxatidan o’tganligi to’g’risidagi guvohnoma nusxasi;   

 imzolar va muxr izi namunalari tushirilgan 2-nusxada varaqcha; 

 
ta’sis xujjatlari va unga kiritilgan o’zgarishlar; 

 mijoz  tomonidan  pul-hisob  kitob  xujjatlarini  imzolash  vakolatiga  ega 
bo’lgan shaxsning shaxsini tasdiqlovchi  xujjati. 
Shaxsni  tasdiqlovchi    xujjat  ko’rsatilganda  bank  tomonidan  uning 
kseronusxasi olinadi va mijozga qaytarib beriladi. 
Demak,  yuqorida  sanab  o‘tilgan  barcha  hujjatlarning  har  biri  ma’lum 
maqsadda  tuzilib,  hammasi  birgalikda  korxona  rahbari  tomonidan  bank 
boshqaruvchisiga  topshiriladi.  Bu  hujjatlar  bank  huquqshunosi,  boshqaruvchisi 
tomonidan  o‘rganib  chiqilgandan  so‘ng  hisobvaraq  ochish  uchun  ruxsatni  bank 
boshqaruvchisi  beradi.  Boshqaruvchi  hisobvaraq  ochish  uchun  roziligini  arizaga 
maxsus ajratilgan joyga o‘z imzosini qo‘yish orqali bildiradi.