Baliq kasalliklari fanidan ma’ruzalar to’plami termiz- 2021

Qo’zg’atuvchisi. Trematodaning tana uzunligi 7-12 mm, eni 0.9-1.6 mm. Bosh tomoni biroz toraygan, orqa qismi esa kengaygan. Oldingi tomonida og’iz so’rg’ichi, tomoq undan esa qizilo’ngach va qizilungach bifurkatsiyalanib, ichak naylarini hosil qiladi. Qorin so’rg’ichi tananing to’rtdan birinchi bo’lagining oxirida joylashgan. Urug’donlari ikki bo’lmali bo’lib, tananing oxirgi qismida joylashgan, uning ustiga tuxumdon va urug’ chiqaruvchi yo’l, tananing o’rta qismi bachadon shoxlari bilan to’lgan. Jinsiy teshik qorin so’rg’ichining oldida joylashgan.

Biologiyasi. Parazit biogelьmint. Oraliq xo’jayinlari Bithynia leachi chuchuk suv mollyuskalari, qo’shimcha xo’jayinlari esa ko’pchilik karp turdagi baliqlar (plotva, lin, yazь, karp, lishch, sazan, chebak va boshkalar).

Voyaga yetgan trematodalarning tuxumlari odamlarning tezagi bilan tashqi muhitga tushadi. Ana shunday tuxumlarni mollyuskalar yutib yuborganida, ularning ichaklarida tuxumdan miratsidiy chiqib, ichak devorini teshib qorin bo’shligiga, undan esa jigarga kirib o’sadi, rivojlanadi, jinssiz yo’l bilan ko’payadi. Dastlab miratsidiy sporasistaga aylanadi, u esa o’z navbatida, rediyni hosil qiladi, undan esa tserkariylar hosil bo’ladi. Miratsidiydan tserkariy hosil bo’lgunicha 2 oy muddat kerak bo’ladi. So’ngra tserkariylar mollyuska tanasini tark etib suvda erkin suzib yuradi, qo’shimcha. xo’jayinlari - baliqlarni topib ularning terisi orkali muskul katlamiga biriktiruvchi to’qimaga kirib tsistaga aylanadi va rivojlanib, kasallik chiqarish qobiliyatiga ega bo’lgan lichinka - metatserkariyga aylanadi. Metatserkariylar asosan, bel muskulining yuzaki va chukur muskullarida, qovurg’alararo muskullarida, jabrada, suzgich apparatida, ichakning devorlarida va ikrasida lokalizatsiya qiladi.

Asosiy xo’jayinlari opistorxoz bilan xom, yaxshi pishirilmagan metatserkariylar bilan zararlangan baliqlarni iste’mol qilganlarida kasallikka chalinadilar. Asosiy xo’jayinlarning ingichka bo’lim ichagida metatserkariylar sistalardan (kapsula) ozod bo’lib, o’t yo’llari orqali o’t xaltasida yetib boradi va 3-4 xaftadan so’ng esa jinsiy voyaga yetadi. Parazitning rivojlanish muddati 4-4.5 oyga teng.