Baktria press

99
“247
1
-МОДДА. САЙЛОВ КОМИССИЯЛАРИ 
4
Туман, шаҳар, округ ва участка сайлов комиссияларига ушбу Кодекснинг 51
2
, 51
3
, 51
4
, 51
5
, 
51
6
, 51
7
, 51
8
, 51
9
-моддаларида назарда тутилганидан маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги 
ишлар тааллуқлидир”;
4
245-моддада маъмурий ишлар бўйича судьялар ваколатлари доирасидан 51
2
, 51
3
, 51
4
, 51
5
, 
51
6
, 51
7
, 51
8
, 51
9
-моддаларида назарда тутилганидан маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги 
ишларни кўриб чиқиш ваколатини чиқариш зарур бўлади.
Хулоса қилиб айтганда, сайлов комиссияларига сайлов соҳасидаги маҳмурий ҳуқуқбузарликларни кўриб чиқиш 
ваколатини бериш уларнинг ўз вазифаларини самарали бажариш, сайлов жараёнларида қонунийликни таъминлашга 
хизмат қилади. Бу борадаги асосий вазифа қабул қилинган қонунларни амалиётга муваффақиятли татбиқ 
этишдан иборат. Зеро, сайлов қонунчилигининг ижро этилиши демократик бошқарув, халқ манфаатларини рўёбга 
чиқарилишини таъминлайди. Эркин ва адолатли сайловлар мамлакатни демократлаштириш ва ривожлантиришнинг 
муҳим шартидир.
АЛОҲИДА СОҲАЛАРДА ДАВЛАТ ХИЗМАТИНИ ТАРТИБГА СОЛИШНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ

---

100
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ДАВЛАТ ХИЗМАТИНИ ИСЛОҲ ЭТИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ
Б
угунги кунга келиб, мамлакатимиз ривожланиши ва тараққиётини белгилаб берувчи ҳамда уни амалга оширувчи 
юксак билим ва тафаккурга эга, илғор замонавий технология ютуқларини ўзлаштирган кадрларни тайёрлаш 
ҳукуматимиз олдида турган энг муҳим вазифалардан бири бўлиб ҳисобланади. Бу борада давлатимиз раҳбари 
томонидан илгари сурилган вазифаларни амалга ошириш мамлакатимизда олиб борилаётган кадрлар тайёрлаш 
сиёсатининг устувор йўналиши саналади. Кейинги йилларда мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг 
натижаси бевосита давлат ҳокимияти ва бошқаруви идораларида хизмат қилаётган давлат хизматчиларининг савияси 
ва малакасига боғлиқлигига алоҳида эътиборни қаратиб, юртбошимиз қуйидаги фикрни билдирганлар: “Ҳозирги 
кунда ислоҳотлар тақдирини, энг аввало, давлат ва ҳукумат идораларида масъул лавозимларда ўтирган одамлар ҳал 
қилишини, бинобарин, улар шу масалага бевосита жавобгар эканини барчамиз чуқур англаб олишимиз шарт”
1
.
Ҳар қандай давлатнинг тарихий шаклланиш жараёнларидан маълумки, давлат ўзининг вазифа ва функцияларини 
таъминлашда молия-ғазначилик сиёсатини юритиб келган. Давлат хазинаси, хонлик хазинаси дея аталган тарихий 
давлатчилик идораларининг асосий вазифаси ҳам давлатнинг молия-пул сиёсатини таъминлаш бўлиб ҳисобланган. 
Ушбу жараёнлар такомиллаша бориб, бугунги кунга келиб замонавий характерга эга бўлган давлатнинг молиявий 
сиёсатини амалга оширувчи молия органлари шаклланган. 
Шу ўринда айтиш мумкинки, давлат олдида турган вазифа ва функцияларни амалга оширишга қаратилган ижтимоий 
фойдали меҳнат фаолияти давлат хизмати деб эътироф этилар экан, бу борада молия органларида давлат хизматини 
ўташ ҳам ушбу фаолиятнинг муҳим бўғинини ташкил этади. Ўзбекистон Республикаси мустақилликка эришгандан сўнг, 
1992 йил 23 ноябрда Вазирлар Маҳкамасининг 553-сонли қарори асосида тасдиқланган “Ўзбекистон Республикаси 
Молия вазирлиги ҳақидаги Низом”га асосан, Молия вазирлигининг ҳуқуқий мақоми белгилаб берилди
2
. Унга кўра, 
Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги республиканинг марказий молия-иқтисодий органи сифатида Ўзбекистон 
Республикасининг молиявий, нарх сиёсатини ҳаётга татбиқ этади ва унинг бутун ҳудудида молия, нарх-навони ташкил 
этиш фаолиятига умумий раҳбарликни амалга оширади. Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги, Қорақалпоғистон 
Республикаси Молия вазирлиги, вилоятлар ва туманлар ҳокимликлари бошқармалари ва бўлимлари, давлат 
суғурта идоралари, шунингдек, уларга қарашли давлат корхоналари, муассасалари ва ташкилотлари Ўзбекистон 
Республикаси Молия вазирлигининг ягона тизимини ташкил этади.
Ушбу тизимда давлат хизматини ўташ билан боғлиқ меҳнат-ҳуқуқий муносабатлар Ўзбекистон Республикасининг 
Меҳнат кодекси, локал меъёрий ҳужжатлари, ички тартиб қоидалари асосида тартибга солинади. Меҳнат кодекси 
билан тартибга солинадиган меҳнат-ҳуқуқий муносабатлари молия органларида ишлаётган барча хизматчиларга 
Молия органларида давлат 
хизматини ўташнинг ҳуқуқий 
асослари
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви
академияси тингловчиси А. Кутлимуратов 
1 
Каримов И.А. Ўзбек халқи ҳеч қачон ҳеч кимга қарам бўлмайди, 13-том, - Т.; Ўзбекистон, 2005. – 239-бет.
2 
www.mf.uz – Молия вазирлиги интернет сайти.

---

101
нисбатан татбиқ этилади. Жумладан, ишга қабул қилиш, меҳнат шартномаларини расмийлаштириш, ишга қабул 
қилишдаги дастлабки синов муддати, меҳнат шартномасини бекор қилиш асослари, айрим тоифадаги ходимларга 
бериладиган имтиёзлар, меҳнатга ҳақ тўлаш, меҳнат таътиллари бериш муддатлари ва тартиби, кафолатли тўловлар 
ва компенсация тўловлари, меҳнат интизоми, меҳнат низоларини ҳал қилиш тартиби ушбу кодексда белгилаб қўйилган 
нормалар доирасида амал қилади.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2010 йил 20 августдаги 181-сонли қарори билан 
тасдиқланган “Хизматчиларнинг асосий лавозимлари ишчи касблари классификатори” асосида тизимдаги 
ходимларнинг тоифаси белгиланади
3
. Унга кўра, молия органларида ишловчи ходимлар тоифаси қуйидагича: 
4
бошқарув ходимлари – бошқарув функцияларини амалга оширувчи, ходимларга раҳбарлик 
қилувчи, зарур қарорларни ишлаб чиқувчи ва қабул қилувчи, ташкилот фаолиятини режалаш-
тирувчи, назорат қилувчи ва жараёнларни тартибга солувчи, зарур қарорлар қабул қилиш учун 
маълумотлар тайёрловчи ходимлар. Бошқарув ходимлари ташкилотнинг ўз олдига қўйган 
мақсадлар ва вазифаларга эришиши учун зарур ташкилий-техник шартларни, юкланган функция-
лар ва ишлаб чиқариш дастурлари бажарилишини таъминлайдилар. Бошқарув ходимлари 
раҳбарларга ва бошқарув ходимлари мутахассисларига бўлинади;
4
ишлаб чиқариш ходимлари – ташкилотнинг иқтисодий фаолият турлари, шунингдек ишлаб 
чиқариш дастурида белгиланган тегишли хизматлар классификациясига мувофиқ бўлган 
ташкилотнинг асосий хизматларини ишлаб чиқариш жараёнида бевосита қатнашадиган ходим-
лари. Ишлаб чиқариш ходимлари таркибига бошқарув ходимларига тегишли бўлмаган муҳандис 
ходимлар ва техниклар, ишчилар, кичик мутахассислар ва ишлаб чиқариш жараёнида бевосита 
қатнашадиган бошқа ходимлар киради;
4
техник ходимлар – функциясига бошқарув ходимлари фаолиятига техник хизмат кўрсатиш ҳамда 
ишлаб чиқариш ва технологик жараёнларни таъминлаш ишларини бажариш (чоп этиш, кўпайтириш 
ва архив ишларини бажариш, ҳужжатларни етказиб бериш, компьютер техникасига хизмат 
кўрсатиш, идора, котиблик ишларини ва бошқа ишларни бажариш) кирадиган ходимлар;
4
хизмат кўрсатувчи ходимлар – функциясига бино ва ҳудудларга техник ва хўжалик хизмати 
кўрсатиш, уларни қўриқлаш, бошқарув ходимларига транспорт хизмати кўрсатиш, ташкилотнинг 
бошқарув ва ишлаб чиқариш ходимларига хизмат кўрсатиш бўйича бошқа ишлар, шу жумладан, 
ижтимоий-маиший хизмат кўрсатиш кирадиган ходимлар. Хизмат кўрсатувчи ходимларга 
мутахассислар ва ишчилар тоифасига мансуб бўлмаган аҳолига маиший хизмат кўрсатиш 
ходимлари ҳам киради. 
Ушбу классификатор ишга қабул қилишда ходимларнинг маълумоти даражасига қўйиладиган энг кам талаблар 
юзасидан – Ўзбекистон Республикаси Президенти ва Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари билан ташкил этилган 
барча давлат органлари ва ташкилотларида, хўжалик бошқаруви органларида, шунингдек устав капиталида давлат 
улуши 50 фоиздан ортиқ бўлган ташкилотларда қўлланилиши мажбурий, бошқа ташкилотлар учун эса – тавсия 
тусига эга ҳисобланади.
Бугунги кунга келиб, соҳани юксак салоҳиятли, интеллектуал жиҳатдан кучли кадрлар билан таъминлаш билан бир 
қаторда молия тизимида ишлаётган ходимларнинг давлат бюджети ижроси юзасидан олиб борадиган фаолиятларида 
қонунийликни таъминлаш, шунингдек, бюджет ташкилотлари ва муассасаларининг бюджет маблағларидан оқилона 
ва самарали фойдаланилишини, бюджет интизомига риоя қилинишини назорат қилиш молия органлари олдида 
турган муҳим вазифалардан саналади. Бюджет интизомига риоя қилиниши натижасида давлатнинг бюджет сиёсати 
тўла амалга ошади. Бюджет интизомининг бузилиши эса бюджет ижроси кўрсаткичларига салбий таъсир этмасдан 
қолмайди.
3 
www.lex.uz – миллий қонунчилик тизими базаси.
АЛОҲИДА СОҲАЛАРДА ДАВЛАТ ХИЗМАТИНИ ТАРТИБГА СОЛИШНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ

---