Bakteriyalarda moddalar almashinuvi

Bakteriyalarning zichligi o‘rtacha 1,055. Ular sitoplazmasining yopishqoqligi suvdan 3-800 marta ко‘p. Barcha fizik-kimyoviy ta’sirotlar dastlab sitoplazmada qaytariladigan, keyinchalik tiklanmaydigan koagulyatsiyani keltirib chiqaradi. Bu omillar bakteriya tanachasining yopishqoqligini oshirib, bo‘yalish xususiyatini yaxshilaydi. Bakteriyalarda hujayra ichidagi osmotik bosim yuqori tuzilgan organizmlarnikiga nisbatan 2 marta kam. Grammanfiy bakteriyalarda esa grammusbatlarga nisbatan 3-5 marta ortiq. Grammanfiy bakteriyalarning eski kulturalarida osmotik bosim 2-3 atmosferani tashkil etadi, yosh, ko‘payayotgan E.coli kulturasida u 12-15 atmosferagacha yetadi. Yuqori osmotik bosimga muhtoj bakteriyalar osmofil bakteriyalar deyiladi. Bakteriya hujayralarining o‘tkazuvchanligi hayvon hujayralarinikiga nisbatan yuqori. Bir guruh bakteriyalar 0,3%, boshqa guruhlar (dengiz va sho ‘r ko‘llarda yashovchilari) esa 3-25% natriy xloridni talab qiladi. Ko`pgina patogen bakteriyalaming oziq muhitiga 0,5% natriy xlorid qo‘shilganda yaxshi ko'payadi. Natriy xlorid yoki qandning yuqori konsentratsiyasida, ya’ni gipertonik eritmalarda bakteriya sitoplazmasi suvsizlanadi va bakteriya nobud bo‘ladi. Gipotonik eritmalarda esa bakteriyaning hujayra devori parchalanadi va hujayra nobud bo‘ladi. Ko'pgina bakteriyalar natriy xloridning kuchsiz, neytral eritmalarida manfiy zaryadga ega bo'ladi. Bakteriyalar neytral suvli muhitda aralashtirilganda elektr toki ta’sirida anodga qarab harakat qiladi. Shunday qilib, bakteriyalar manfiy elektrolitik potensialga ega. Bakteriyalar aralashmasi elektrmanfiy kolloid bo'Iadi, shuning uchun uni ko'pincha nomaxsus agentlar (asosiy bo'yoqlar) yordamida, shuningdek, elektr kinetik potensiali 0 bo'lgan izoelektrik nuqtali kislotalardan foydalangan holda cho'ktirish mumkin. 
Bakteriyalarda moddalar almashinuvi. Barcha organizmlar atrof-muhit bilan moddalar almashinadi. Ularning oziqlanishi va ko'payishi uchun yetarli miqdorda oziq modda zarur. Bulardan bakteriya o'zining tana qismlarini sintez qiladi va o'z navbatida turli moddalarning oksidlanishi va qaytarilishi natijasida kerakli energiya hosil bo'Iadi. Bakteriyalar uchun energiya manbai yorug'lik hamda noorganik va organik moddalardir.
Mikroorganizmlar energiya manbai va elektron beruvchi donorlarga ко'rа fototroflar va xemotroflarga bo'linadi, bakteriyalar uchun energiya manbai quyosh nuri hisoblanadi. Xemotroflar energiyani oksidlanish va qaytarilish reaksiyalaridan oladi. Fototroflarga faqat saprofit mikroorganizmlar kiradi. Odamlarda kasallik qo'zg'atuvchilardan xemosintez qiluvchi mikroorganizmlar yetakchi o'rinni egallaydi. Elektron donorlarining tabiatiga ko'ra xemotroflar xemolitotroflar (xemoavtotroflar) va xemoorganotroflar (xemogeterotroflar)ga bo'linadi. Xemolitotroflar energiyani noorganik moddalardan oladi; xemoorganotrof bakteriyalaming ozicqlanishi uchun organik moddalar zarur. 
Litotroflar (yunoncha litos - tosh, trophe - oziqlanish) energiyani noorganik moddalardan oladi. Ular tabiati o'ziga xos bo'lib, qurilish materiallari (beton, rezina, emal va boshqalarjni yemiradi, metallami zanglatadi, neft zaxiralarini quritadi, sifatini pasaytiradi va hk. Xemolitotroflarga issiqtalab mikroorganizmlar kiradi. Bunday bakteriyalar okeanlar tubida 1000 atm. va undan yuqori bosimli joylarda, juda sho‘r ko‘llarda, tog‘ qoyalarida, qizigan qumli cho`illarda bo`ladi. Bundan tashqari, paxta to‘plamlari va xashaklar ichida bo`lib , ularning yonib ketishiga olib kelishi ham mumkin. Organotroflar saprofit va parazit mikroorganizmlarga bo'linadi.