Bakteriofaglar, antibiotiklar, mikroorganizimlarni infeksiyadan saqlanishda normal mikrofloraning ahamiyati

BAKTERIOFAGLAR, ANTIBIOTIKLAR, MIKROORGANIZIMLARNI INFEKSIYADAN SAQLANISHDA NORMAL MIKROFLORANING AHAMIYATI
Faglarning ochilishi va uni o‘rganish tarixi
1898-yili N.F. Gamaleya kuydirgi batsilla filtrati shu mikroor- ganizmlami saqlovchi yangi kulturani lizisga uchratishini aniqladi. 1915-yili F. Tuort oq xrra stafilokokk koloniyalari ma’lum agent ta’sirida sekin-asta yo‘qolib ketishini aniqladi, ya’ni stafilokokkni lizisga uchra- tuvchi agentlar bakteriologik filtrdan o‘tishi va shu mikroorganizmlarning yangi kulturalarmi lizisga uchratish xossasini saqlab qolishini aniqladi. Bakteriofaglaming ochilishi kanadalik olim D. Erell nomi bilan bog‘liq.
D. Erell (1917) dizenteriya bilan kasallangan bemordan har kuni olingan najas filtratini, shu kasallik qo‘zg‘atuvchisini saqlovchi yangi kulturaga qo‘shgan. Bu kultura termostatda qoldirilganda o‘sgani kuzatiladi. Lekin bir kuni qaralganda, uni o‘smay qolgani, ya’ni erib ketgani kuzatildi. Bu bemorning tuzalish davriga to‘g‘ri kelgan.
D. Erell filtratning eritish xossasi qayta ekilgan sayin oshib bo- rishini isbotlaydi. Bu tirik agent bakteriologik filtrdan o‘tib, hujayrani eritish xossasiga ega va ular viruslar degan xulosaga keladi. Hozirda uning bu fikrlari ko‘pchilik olimlar tomonidan tan olingan. D. Erell bu virusni bakteriofag deb nomladi, bakteriyalami yutuvchijarayonni esa bakteriofagiya deb atadi. Elektron mikroskop yaratilgandan so‘ng fagning korpuskular tabiati tasdiqlandi va uning morfologiyasi o‘rganildi.
D. Erellning bu kashfiyoti, qator yuqumli kasalliklarning oldini olish va davolashda qo‘llanilishi shifokorlaming diqqatini o‘ziga tortdi. Hozirgi vaqtda tibbiyot amaliyotida va turli xil biologik tekshirishlarda faglar keng qo‘llanilmoqda. Faglar bilan bakteriologlar, virusologlar, biokimyogarlar, genetiklar, biofiziklar, molekular biologlar, eksperi- mental onkologlar, genni 0‘rganuvchi mutaxassislar, muhandis bio- texnologlar va boshqalar shug‘ullanadilar. Faglarni 0‘rganish hozir ham davom etmoqda, u biologiyaning qiziqarli bo‘limlaridan biridir.
Faglarning xossalari