Bakalavriatning o`zbek filologiyasi yo`nalishi uchun

 
 
 
ABDULLA ORIPOVNING HAYOTI VA IJODI 
R E J A 
1.
Abdulla Oripov- XX asr o‟zbek she‟riyatining yirik vakillaridan biri. 
2. Ilk ijodining boshlanishi va she'riy to`plamlari haqida. 
3. Shoir she'rlarining o‟ziga xos xususiyatlari. 
4. Insonparvarlik g‟oyalari va poetik talqin. 
5. Vatan mavzuiga yangicha munosabat 
6. A.Oripov dostonlari va dramasi. 
7. A.Oripov ijodining o`zbek adabiyotidagi ahamiyati. 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 
1. Karimov N., Mamajonov S., Nazarov B., Normatov U., Sharafiddinov O. XX 
asr o`zbek adabiyoti tarixi. Oliy o‟quv yurtlari uchun darslik. T.,1999. 
2.Mirzayev S. XX asr o‟zbek adabiyoti. Darslik. T., “Yangi asr avlodi”, 2005. 
3.Sanjar Sodiq. Yangi o‟zbek adabiyoti tarixi. Darslik. T., 2005. 
4.S.Mirvaliyev, O`zbek adiblari.T., 2003. 
5. M.Qo`shjonov. “Onajonim she'riyat”. Toshkent 1983. 
6. A.Oripov “Onajon” 1969. 
7.A.Oripov ”Yurtim shamoli”1991. 
8.Abdulla Oripov. Tanlangan asarlar.To‟rt tomlik.Toshkent 2000-2001 
9.Sharafiddinov O. Ijodni anglash baxti. T., 2003. 
TAYANCH SO‟Z VA IBORALAR: Lirik qahramon. Badiiy obraz. O`xshatish. 
Metafora. She‟riy drama. Esse. Tasavvuf va she‟riyat. 
Abdulla Oripov 60-yillarda Erkin Vohidov, Omon Matjon, Halima 
Xudoyberdiyeva, Oydin Hojiyeva singari ijodkorlar bilan bir qatorda o`zbek 
adabiyotiga kirib keldi.U hozirgi davr o‟zbek she‟riyatida inson qalbidagi 
murakkablik, haq-nohaqliklarni, adolat-razolatni teran va haqqoniy,o‟ziga xos 
betakror kuylayotgan ulkan ijodkordir. Shoir ijodining ilk davridan boshlab o`z 
uslubi va o`ziga xos yangroq ovozi bilan she'riyatimizda yangilik yaratib 
ko`pchilikning diqqatini o`ziga jalb etdi. 
Abdulla Oripov 1941-yil 21-martda Qashqadaryo viloyatining Koson 
tumanida tug`ildi, Toshkent Davlat universitetini bitirib (1963) nashriyotlar (1969-
1974 yillar)da “Sharq Yulduzi” va “Gulxan” jurnallarida(1974-1980-yillar), 
O`zbekiston yozuvchilar Uyushmasi (1980-1985yillar)da mas‟ul lavozimlarda 
ishladi, O`zbekiston Mualliflar huquqini himoya qilish davlat qo`mitasiga rahbarlik 
qildi. Shoir Hamza nomidagi Davlat mukofoti sovrindori, O‟zbekiston xalq shoiri. 

---

Mustaqillik yillarida birinchilar qatorida Alisher Navoiy nomidagi Davlat 
mukofotini oldi. Ko‟p yillik mehnatlari evaziga “O‟zbekiston Qahramoni” yuksak 
unvoni berilgan. 
Abdulla Oripovo`z ustozlari G`afur G`ulom, Cho`lpon, Usmon Nosir, 
Mirtemir, Abdulla Qahhor va boshqa ijodkorlar asarlari ta‟sirida o`sib kamolga 
yetdi. U yil sayin adabiyotimizning taraqqiyotiga ko`proq va qimmatliroq hissa 
ko`sha bordi. “Mitti yulduz”(1965), “Ko`zlarim yo`lingda” (1966), “Onajon” 
(1969), “Chashma” (1971), “O`zbekiston” (1972), “Hayrat” (1974), “Yuritim 
shamoli” (1976),”Jannatga yo‟l”(1978), “Hakim va ajal”(1980), “Najot qal‟asi”
(1981), “Yillar armoni”(1984), “Ishonch ko`priklari” (1989), “Haj daftari”(1992), 
”Saylanma”(1996),”Sohibqiron”(1996),to‟rt tomlik “Tanlangan asarlar”(2000-
2001) singari bir-biridan sara bo`lgan she'riy to`plamlarning muallifidir. Hozirgi 
kunda Abdulla Oripovni butun mamlakat yaxshi biladi va uning asarlarin sevib 
o`qiydi. U osonlikcha ijodiy kamolotga erishmadi. Binobarin, ustozi Abdulla 
Qahhor:”Abdullaning bitta xislati menga ma‟qul.U faqat o`zi ko`rgan va o`zi 
bilgan narsalarnigina yozadi”, - deb bejiz aytmagan. Uning ustiga shoir asarga jilo 
va sayqal berishdan aslo erinmaydi. Chunki u she'riyatni vijdon ishi deb biladi. 
Shuning ham adib samimiy ixlos va mamnuniyat bilan: 
Boshini eggay hamisha ostonangda Abdullo, 
Ey, oliy baxtim mening, Onajonim she'riyat, 
Topgan toj-taxtim mening jonajonim she'riyat,- 
deb kuylagan edi. 
Taniqli olim Matyoqub Qo`shjonov haqli ravishda qayd etganidek – 
“Vaqtlar o`tdi. Qayta qurish ishlari boshlandi. Bir vaqtlar shoirning mungli bo`lib 
ko`ringan she'rlari mavjud hayotning aks–sadosi ekani, shoir qalamga olgan 
manfur hodisalar o`sha davrga xos ekani ma‟lum bo`ldi”. Abdulla Oripov asardan 
asarga g`oyaviy badiiy jihatdan o`sib borgan. Natijada chin realist, rostgo`y, 
vatanparvar va xalqparvar shoir sifatida xalqimizga manzur bo`lgan. 
Abdulla Oripov she'riyatida ona Vatan, O`zbekiston obrazi o`zining salobatli 
borlig`i bilan gavdalanadi. Ona-Vatanga, zahmatkash xalqimizga mehr-muhabbat 
tuyg`usi shoir ijodining asosiy g`oyaviy mundarijasini tashkil etadi. Shoir “Ishonch 
ko`priklari” kitobida Vatan va ona haqida teran badiiy umumlashma obrazlar 
yaratgan. Har bir insonning dunyoda onasi bitta bo`lgani singari vatanni ham 
bittadir, degan g`oyani samimiyat bilan yaqqol ifodalagan: