Bajardi: sharofqulova aziza aziz qizi qabul qildi: xudoyberdiyev ural bakiyevich toshkent

Kinesika – bu imo-ishoralar, mimika va pantomimikadan iborat bo‘lgan 

muloqot  vositalari  tizimi.  Paralingvistik  va  ekstralingvistik  belgilar 

tizimi,  shuningdek,  nutq  kommunikatsiyasi  «qo‘shimchalar»idan 

iborat. Paralingvistik  tizim –  bu  vokallashtirish  tizimi,  ya’ni,  tovush 

sifati, uning ko‘lami, tonalligi. Ekstralingvistik tizim – nutqqa tanaffus va 

boshqalarni,  masalan,  tin  olish,  yo‘talish,  yig‘i,  kulgu,  nutq  jadalligini 

kiritish. 

 

Proksemika – psixologiyaning muloqotni fazoda va vaqt bo‘yicha tashkil 

etish  talablari  bilan  shug‘ullanadigan  maxsus  sohasi.  Proksemikaning 

asoschisi  amerikalik  antropolog  E.  Xolldir.  Proksemik  xususiyatlarga 

sheriklarning  muloqot  vaqtidagi  yo‘nalishi  va  ular  o‘rtasidagi  masofa 

kiradi. 

 

Vizual muloqot –  bu  ko‘zlar  orqali  aloqa.  SHuni  ta’kidlab  o‘tish  joizki, 

servis sohasi bilan bog‘liq ish faoliyatida verbal, hamda noverbal aloqalar 

bo‘yicha o‘z malakalarini muntazam oshirib boradiganlarga omad kulib 

boqadi. 

Samarali 

muloqot 

uchun 

odam 

o‘zida kommunikativ omilkorlikni rivojlantirishi  kerak,  bu  boshqa 

odamlar bilan zarur aloqalarni o‘rnatish va quvvatlab turish qobiliyatidir. 

Samarali  kommunikatsiyaning  belgilari:  sheriklarning  hamfikrligiga, 

vaziyat  va  muloqot  predmetini  yaxshiroq  tushunishga  erishish.  Salbiy 

kommunikatsiya,  kommunikativ  to‘siqlarning  sabablari  quyidagilar 

bo‘lishi mumkin:[1] 

-  stereotiplar  –  alohida  shaxs  yoki  vaziyatga  tegishli  bo‘lgan 

soddalashtirilgan  fikrlar,  natijada  odamlar,  vaziyatlar,  muammolarning 

ob’ektiv tahlili va anglashga erishilmaydi; 

Insonning  rivojlanishini,  ijtimoiylashishini,  individning  shaxs  bo‘lib 

shakllanishini,  uning  jamiyat  bilan  aloqasini  muloqotsiz  aslo  tasavvur 

etib  bo‘lmaydi.  Muloqot  ham  o‘ziga  xos  ehtiyoj.  Polshalik  olim 

E.Melibruda aytganidek, “shaxslararo munosabatlar biz uchun suv bilan 

havodek ahamiyatga egadir”. Muloqot o‘ta murakkab jarayon bo‘lganligi 

sababli  unga  yagona  to‘g‘ri  ta’rif  berish  oson  emas.  Shuning  uchun 

---

odatda  “muloqot”  tushunchasining  mazmuni  uning  ayrim  tomonlariga 

urg‘u berish orqali ochib beriladi.Mashhur rus psixologi A.V.Petrovskiy 

tahriri ostida chiqqan «Umumiy psixologiya» darsligida muloqotni ikki 

va undan ortiq kishilar o‘rtasidagi axborot ayirboshlash, o‘zaro ta’sir va 

bir-birini tushunishdan iborat jarayon sifatida talqin etilgan. 

O‘zbek  psixologiya  fanining  oqsoqollaridan  biri  M.G.Davletshin 

muallifligidagi  «Umumiy  psixologiya»  o‘quv  qo‘llanmasida  esa, 

muloqot  “ikki  yoki  undan  ortiq  kishilar  orasidagi  affektiv  baholovchi 

xarakterda  va  bilish  bo‘yicha  ma’lumot  almashinishdan  iborat  bo‘lgan 

o‘zaro  ta’sir  etishdir”-  deb  ta’kidlanadi.  Sotsiologiyadan  entsiklopedik 

lug‘atda  muloqotga  quyidagicha  ta’rif  beriladi:  “Insonning  boshqa 

kishilar bilan aloqaga kirishish ehtiyojini qondirish uchun individlar yoki 

ijtimoiy  guruhlar  o‘rtasida  bevosita  faoliyatlar,  bilimlar,  malakalar, 

tajribalar, axborotlar almashinuvidagi o‘zaro ta’sir”[1]. Demak, muloqot 

ikki  va  undan  ortiq  kishilarning  bir-biri  bilan  aloqa  qilish  ehtiyojini 

qondiriga  qaratilgan  o‘zaro  ta’sir  jarayoni  bo‘lib,  bunda  axborotlar 

almashiniladi, munosabatlar o‘rnatiladi va rivojlantiriladi. 

Muloqotning hamkorlikda harakat qilish va faoliyat ko‘rsatish jarayonida 

odamlarni  birlashtiradigan  vosita  til  bo‘lib,  u  muloqotga  kirishuvchilar 

o‘rtasida  aloqa  bog‘lanishini  ta’minlaydi.  Axborotni  boshqaga 

yo‘llayotgan  kishi  (kommunikator)  va  uni  qabul  qilayotgan  kishi 

(retsepient)  munosabat  va  birgalikdagi  faoliyat  maqsadlariga  erishish 

uchun  mohiyatlarni  kodlashtirish  va  kodini  ochishning  bitta  tizimidan 

foydalanishlari,  ya’ni  «bitta  tilda»  so‘zlashishlari  kerak.  Agar 

kommunikator  va  retsepiyent turlicha «til»da  so‘zlashsalar, ular o‘zaro 

hamjihatlikka  va  birgalikda  faoliyat  borasida  muvaffaqiyatga  erisha 

olmaydilar. Qo‘llanadigan belgilar (so‘zlar, imo-ishoralar va boshqalar) 

zamiridagi  mohiyat  muloqotda  ishtirok  etayotganlarga  tanish  bo‘lgan 

taqdirdagina axborot almashish imkoni bo‘ladi. 

 

 

“Muloqot” tushunchasini “kommunikatsiya” tushunchasidan farqlash 

lozim. Kommunikatsiya jonli va jonsiz tabiatdagi tizimlar o‘rtasida 

axborot almashinuvini anglatadi. Hayvonlar o‘rtasidagi signallar 

---

almashinuvi, daraxtlardagi 

irsiy belgilarning uzatilishi

, insonning turli-

tuman texnik vositalar bilan aloqaga kirishishi – bularning barchasi 

kommunikatsiya hisoblanadi. Muloqot faqat insonlar o‘rtasidagina 

amalga oshirilishi mumkin. Inson bolasi aynan boshqalar bilan 

muloqotda, munosabatda bo‘lish jarayonida ijtimoiylashib, shaxsga 

aylanib boradi. Muloqot tufayli inson ijtimoiy tajriba va madaniyatni 

egallaydi. Umuman olganda, muloqot fenomeni psixologiya fanida 

atroflicha o‘rganilgan. B.F.Lomov [2], L.A.Karpenko va boshqalar 

muloqotning funksiyalari, ichki tuzilishi, xususiyatlari borasida jiddiy 

tadqiqotlar e’lon qilishgan. Ularning fikriga tayangan holda 

muloqotning kommunikativ (axborot uzatish), interaktiv (hamkorlikda 

harakat qilish) va pertseptiv (o‘zaro birgalikda idrok etish) 

funksiyalarini alohida ko‘rsatish mumkin. Ana shu uchta funksiyaning 

birligi muloqot jarayonida hamkorlikdagi faoliyat va ishtirokchilarning 

o‘zaro ta’sir etishdagi harakatlarini tashkil etish usuli sifatida maydonga 

chiqadi. 

 

1.  

Muloqotning kommunikativ jihatida individlarning o‘zaro 

ma’lumot almashinishi sodir bo‘ladi. 

2.  

Muloqotning interaktiv jihatida individlar nafaqat bilim va 

g‘oyalar, balki harakatlar bilan ham o‘zaro ta’sirni amalga 

oshiradilar. Yanada aniqlik kiritadigan bo‘lsak, muloqot 

shaxslararo birgalikdagi harakat, ya’ni odamlarning hamkorlikdagi 

faoliyati jarayonida tarkib topadigan aloqalari va o‘zaro bir-

birlariga ta’sirining yig‘indisi sifatida yuzaga chiqadi. 

Hamkorlikdagi faoliyat va munosabat ijtimoiy qoidalar – 

odamlarning birgalikdagi harakati va o‘zaro munosabatlarini 

qat’iyan belgilab qo‘yadigan hamda jamiyatda udum bo‘lgan xulq-

atvor namunalari asosida amalga oshiriladigan ijtimoiy nazorat 

sharoitida yuz beradi. Jamiyat ijtimoiy qoidalar sifatida qabul 

qilgan, ma’qul topgan, udumga aylangan va tegishli vaziyatda 

turgan har bir kishidan bajarilishini kutayotgan namunalarning 

o‘ziga xos tizimini yaratadi. Ularning buzilishi qoidadan chetga 

---

chiqadiganlarning xulq-atvori to‘g‘rilanishini ta’minlaydigan 

ijtimoiy nazorat mexanizmlari (ma’qullamaslik, ta’na qilish, 

jazolash)ni o‘z ichiga oladi. 

3.  

Muloqotning pertseptiv jihati muloqot jarayonida o‘zaro bir-birini 

idrok qilish orqali tushunishdir, ya’ni muloqotning ushbu jihatida 

bir kishining ikkinchi kishi tomonidan idrok qilinishi, tushunilishi, 

baholanishi kuzatiladi. Muloqotning mazkur jihatida idrok 

qilinayotgan odamni idrok qiluvchi o‘zining shaxsiy xislatlari bilan 

qiyoslash natijasida anglaydi va tushunadi. Idrok qilinayotgan 

shaxsning o‘rniga idrok qiluvchi o‘z xohishi bo‘yicha mulohaza 

yuritishi, uni tushunishga intilishi o‘z-o‘zini anglash negizida 

namoyon bo‘ladi. 

 

Yuqorida qayd etilgandek, muloqot – bu birinchi navbatda axborot bilan 

bog‘liq noyob hodisa, o‘ziga xos axborot jarayonidir. Umuman olganda, 

axborot jarayonlari axborotni qabul qilish, saralash, saqlash, uzatish va 

boshqalardan iborat ijtimoy jarayonlardir. Axborot jarayonlari butun 

jamiyat organizmini qurshab olib, barcha ijtimoiy tizimlarni 

qamraganligi, ijtimoiy hayotning har qanday, hatto, eng kichik qismida 

ham mavjudligi bilan ahamiyatlidir. Ko‘rinib turibdiki, ijtimoiy axborot 

asosiy turlari ichida axborot almashinuvidan iborat muloqot turi ustunlik 

qiladi. Insonlar muloqotining chuqur ijtimoiy determinatsiyasi hayot 

faoliyati va umuman olganda, butun jamiyat rivojlanishi uchun axborot 

almashinuvining o‘rni qanchalik muhimligidan dalolat beradi.

 

«Kommunikatsiya»  atamasi  fanga  XX  asrning  boshida  kirib  kelgan. 

«Kommunikatsiya»  lotincha  communicatio,  communico  so‘zlaridan 

kelib  chiqqan  bo‘lib,  bog‘layman,  muloqot  qilaman  ma’nolarini 

anglatadi.  Ijtimoiy  fanlarda  kommunikatsiya  birgalikda  harakat  qilish, 

o‘zaro  ta’sir  haqidagi  ilmiy  bilim  sohasi  hamda  ushbu  jarayonlar  va 

ularning  natijalarini  ifodalash  uchun  qo‘llaniladi.  Kommunikatsiya 

muammolariga  tadqiqotchilar,  ayniqsa,  Ikkinchi  jahon  urushidan  keyin 

qiziqa boshlashdi. Bunga yaqqol misol sifatida 1960-yillar boshiga kelib, 

falsafa 

va 

sotsiologiya 

ilmiy 

adabiyotlarida 

kommunikatsiya 

---

tushunchasining yuzdan ortiq ta’riflari mavjud bo‘lganini aytish mumkin. 

Tasavvur hosil bo‘lishi uchun mazkur ta’riflardan faqat to‘rttasni keltirib 

o‘tamiz: 

 

 

 

 

 

1.  

«Kommunikatsiya – bu murakkab dinamik tizimlar va uning 

axborotni qabul qilish, to‘plash, o‘zgartirish imkoniga ega qismlari 

o‘rtasida axborot almashinuvi». 

2.  

«Kommunikatsiya – bu axborotni o‘ziga xos almashish, uning 

emotsional va intellektual mazmunini aks ettirish jarayoni». 

3.  

«Kommunikatsiya – insonlarning kongitiv va mehnat faoliyati 

jarayonida o‘zaro munosabatlarga kirishishning o‘ziga xos shakli». 

4.  

«Kommunikatsiya – noverbal va verbal harakatlar natijasida 

axborot olish». 

 

Ko‘rinib turibdiki, bu ta’riflarda mazkur fenomenning ayrim 

jihatlarigagina urg‘u berilgan. Shuning o‘zi kommunikatsiyaning 

naqadar qamrovi keng va murakkab hodisa ekaniga ishoradir. 

Kibernetika asoschisi Norbert Viner ta’kidlashicha: «Axborot 

almashinuvi – bu jamiyatni birlashtiruvchi sement» [3]. Ijtimoiy 

kommunikatsiya – insonlarning o‘zaro munosabatlarga kirishishning 

o‘ziga xos shakli bo‘lib, unda axborot uzatish til va boshqa belgilar 

tizimlari yordamida amalga oshiriladi. Kanadalik sotsiolog Marshal 

Maklyuen fikricha, kommunikatsiya usulining almashishi tarixning 

---

rivojlanish bosqichlarini ifoda etadi. Shunga ko‘ra u insoniyat 

rivojlanishning quyidagi davrlarini ajratgan:

 

— og‘zaki kommunikatsiya (bu davrda jamoa doirasida kommunikativ 

muhit kommunikantlarni bevosita har tomonlama qamrab olgan); 

— yozma kommunikatsiya (yozilgan xabarlar vaqt va makon to‘siqlarini 

kesib o‘tgan); 

—  nashr-kommunikatsiya  (kommunikantlarni  yalpi  qamrab  olishning 

oshishi,  «Gettenberg  galaktikasi»ning  yaratilishi,  ya’ni  bosma  kitoblar 

chop etish texnologiyasining ixtiro qilinishi); 

— multimedia kommunikatsiyasi (bevosita muloqotga global miqyosda 

kirishish). 

M.Maklyuenning  g‘oyasiga  binoan,  kommunikativ  muhit  madaniyat 

xususiyatlarini  belgilab  beradi.  Uning  fikricha,  zamonaviy  madaniyat 

mazmunan  vizual,  XIX  asr  oxiri  XX  asr  boshi  madaniyati  esa  asosan 

yozma  bo‘lgan.  Shunday  qilib,  hozirgi  vaqtda  sotsiomadaniy 

kommunikatsiya – bu umume’tirof qilingan tushunchalarda asoslangan, 

kommuntatorlar o‘zaro munosabatlari mazmuni hamda ularning ijtimoiy 

muhiti bilan shartlangan xabarlarni almashish bo‘yicha ikki tomonlama 

jarayon. 

 

 

Kommunikatsiya muammolarini gumanitar, tabiiy va texnik fanlar 

vakillari tadqiq qilishadi. Faqat insonlararo emas, balki hayvonlararo, 

kompyuterlararo, «inson-mashina» va aloqa tizimlarida axborot 

almashinuvini o‘rganuvchi fanlarning vakillari – 

kibernetiklar, 

biologlar

, etologlar, semiotiklar axborot almashinuvini 

“kommunikatsiya” deb ataydilar. Shuningdek, XX asrning 60-yillarida 

amerikalik sotsiloglar (Lazarsfeld, Lippman, Lassuell, Merton, 

Maklyuen va boshqalar) o‘z tadqiqotlarida «ommaviy kommunikatsiya» 

atamasini ham qo‘llay boshladilar. Shu tariqa, kommunikatsiya 

nazariyasi mustaqil fan sifatida shakllanib borib, o‘zining predmeti, 

kategoriyalar apparati, o‘z qonuni va tarixiga ega bo‘ldi. U falsafa, 

---

sotsiologiya, psixologiya, siyosatshunoslik, madaniyatshunoslik 

iqtisodiyot va boshqa fanlar bo‘yicha tadqiqotlarning natijalarini o‘zida 

mujassam qilgan ilmiy bilimning kompleks sohasi hisoblanadi. 

Kommunikatsiya nazariyasi axborot almashinuvining universal 

mexanizmlari va qonuniyatlarini o‘rganadi. Shuningdek, uning 

ommaviy kommunikatsiya nazariyasi, shaxslararo kommunikatsiya 

nazariyasi kabi tarmoqlari ham mavjud. Kommunikatsiyani amalga 

oshirish imkoniyati muayyan shartlar bajarilgandagina paydo bo‘ladi. 

Ular quyidagilar: 

 



 

 

kommunikativ jarayon uchun kamida ikki tomonning ishtiroki 

zarur; 



 

 

kommunikatsiya doimo teskari aloqa tamoyiliga tayanadi; 



 

 

kommunikatsiya ma’lum belgilar tizimisiz amalga oshirilmaydi. 

 

Hаr qanday nazariyada bo‘lganidek, kommunikatsiya nazariyasi ham 

«axborot», «kommunikatsiya», «axborot almashinuvi», «kommunikativ 

makon» kabi o‘ziga xos tushunchalari (kategoriyalari) ga ega. M.Veber, 

G.Gadamer, G.Shpetler ilgari surgan kommunikatsiya modelida 

kommunikatsiyaning asosiy natijasi bu insonning boshqa inson 

tomonidan tushunilishi, o‘zaro tushunish [4] deb ataladi. Axborot 

jamiyati nazariyasi vakillari (D.Bell, A.Toffler, G.Maklyuen) 

kommunikatsiyaga futurologik yondashadilar. Ushbu nazariyada 

kommunikatsiya vositalari yagona rag‘batlantirish va ijtimoiy 

rivojlanishning manbai tarzida talqin qilinadi. Axborot bu holda 

madaniyat va barcha madaniy qadriyatlarning tarkibiy qismi sifatida 

namoyon bo‘ladi. Kommunikatsiya – bu o‘ziga xos axborot almashinuvi 

bo‘lib, uning natijasida jo‘natuvchidan qabul qiluvchiga intellektual va 

emotsional axborotni uzatish jarayoni kechadi. Kommunikativ 

jarayonning turli modellari mavjud. Misol uchun, Aristotel 

---

kommunikatsiya jarayonining uchta (notiq – nutq – auditoriya) 

komponentini ajratgan bo‘lsa, zamonaviy variantda u «kommunikator – 

xabar – kommunikant» ko‘rinishiga ega. Axborot almashinuvi 

kommunikatsiyaning ham, muloqotning ham markaziy xususiyati 

ekanligi tufayli bu kategoriyalarni tushuntirish, izohlash borasida, tabiiy 

ravishda, xilma-xilliklar kelib chiqdi va bir qator yondashuvlar paydo 

bo‘ldi. Birinchi yondashuv mazmunan ikki tushunchani ma’no jihatdan 

aynanlashtirishdan iborat. Bu yondashuv yuzaga chiqishiga yetakchi 

psixolog va faylasuflar L.C.Vigotskiy, V.N.Kurbatov, A.A.Leontevlar 

katta hissa ko‘shgan. Qator qomusiy va izohli lug‘atlarda 

«kommunikatsiya» atamasi «xabar yo‘li, muloqot» deb talqin qilingan.

 

Ukrainalik  tadqiqotchi,  muloqot  nazariyasi  sohasida  taniqli  mutaxassis 

Yu.D.Prilyuk  tarixiy-lingvistik  tadqiqotlar  asosida  ushbu  atamalarning 

dastlabki  va  hozirgi  ma’nolarini  etimologik  va  semantik  jihatdan  bir-

biriga  yaqin,  shuning  uchun  «jamiyatda  axborot  almashinuvi»ni 

bildiruvchi  tushunchalar  sifatida  ular  o‘zaro  tengdir,  degan  to‘xtamga 

keladi.  Shunga  o‘xshash  fikrlarni  T.Parsons  va  K.Cherri  kabi  etakchi 

xorijiy olimlar ham bildirishgan. Ikkinchi yondashuv «kommunikatsiya» 

va  «muloqot»  tushunchalarini  farqlash  bilan  bog‘liq.  Taniqli  faylasuf 

M.S.Kagan  fikricha,  kommunikatsiya  va  muloqot  kamida  ikki  jihatdan 

farqlanadi. Birinchidan, «muloqot amaliy, moddiy va ma’naviy axborot 

almashinuvidir  va  u  amaliy-ma’naviy  xarakterga  ega,  kommunikatsiya 

esa  …  u  yoki  bu  xabarlarni  uzatish  bilan  bog‘liq  sof  axborot 

jarayonidir»Ikkinchidan,  ular  o‘zaro  munosabatga  kirishayotgan 

tizimlarning  aloqa  xossalari  bo‘yicha  bir-biridan  ajralib  turadi. 

Kommunikatsiya  subyekt-obyekt  aloqasi  bo‘lib,  unda  subyekt  ma’lum 

axborotni uzatadi, obyekt esa axborotning passiv qabul qiluvchi sifatida 

namoyon bo‘ladi, uning vazifasi axborotni qabul qilish, tushunish, yaxshi 

anglash va shu axborotni inobatga olib, harakatlanishdan iborat. Shunday 

qilib,  M.S.Kagan  fikricha,  kommunikatsiya  bir  tomonga  yo‘naltirilgan 

jarayondir. Muloqot esa, aksincha, subyekt-subyekt aloqasi bo‘lib, unda 

«xabarlar  jo‘natuvchisi  va  qabul  qiluvchilar  yo‘q,  balki  suhbatdoshlar, 

umumiy  faoliyat  ishtirokchilari  bor».  Muloqotda  axborot  sheriklar 

o‘rtasida  harakatlanadi,  demak,  muloqot  jarayoni  kommunikatsiyadan 

farqli ravishda ikki tomonlama yo‘naltirilganlik xarakteriga ega 

---

Yirik 

psixolog 

olim 

G.M.Andreyevaning 

fikricha, 

muloqotni 

kommunikatsiyaga  qaraganda  kengroq  kategoriya 

sifatida  talqin  etib

, 

muloqot tuzilmasida uchta o‘zaro bog‘langan jihatlarni ajratishni taklif 

qiladi.  A.V.Sokolov  muloqot  kommunikativ  faoliyatning  shakllardan 

biri,  bu  shakllar  kommunikatsiyaga  kirishayotgan  sheriklarning 

maqsadlariga  qarab  bir-biridan  farqlanadi,  deya  mazkur  fikrga  qarshi 

chiqadi.  Yana  bir  yondashuv  bo‘yicha  muloqot  jamiyatdagi  barcha 

axborot  jarayonlarini  qamrab  olmaydi,  degan  fikrni  ilgari  suruvchi 

olimlar  guruhi  mavjud.  Vaholanki,  axborot  jarayonlari  jamiyat 

organizmini,  barcha  ijtimoiy  tizimostilarni  qamrab  oladi  va  ijtimoiy 

hayotning har qanday, hatto, eng kichik qismida ham mavjud, shu bilan 

birga,  ular  hamisha  ham  so‘z,  nutq  yoki  matn  shaklida  bo‘lmasligi 

mumkin.  Aslida,  verbal  (so‘z)  shaklidagi  xabarlar  jamiyatda  axborot 

almashinuvining  kichik  bir  ulushini  tashkil  qiladi,  qolgan  vaziyatlarda 

axborot  almashinuvi  tildan  foydalanmasdan  amalga  oshiriladi  hamda 

axborot  tashuvchilari  sifatida  noverbal  signallar  (mimika,  intonatsiya, 

harakatlar  va  h.k.),  shu  bilan  birga,  madaniyatning  moddiy  shakllari, 

buyumlar xizmat qiladi. Madaniyatning moddiy shakllari axborotni ham 

makon,  ham  zamon  bo‘yicha  uzatishga  imkon  beradi.  Aynan  shuning 

uchun  muloqot  insonlar  o‘rtasida  o‘zaro  bog‘liqlikni  o‘rnatish  va 

ta’minlashga qaratilgan hamda, birinchi navbatda, verbal, ya’ni til (nutq 

yoki  matn)  yordamida  amalga  oshiriladigan  o‘ziga  xos  axborot 

almashinuvi jarayonlarini bildiradi

. 

1.3 

Muloqot  jarayonidagi  ziddiyatlarni  bartaraf  etish  va 

muloqotchanlik sifatlarini tarbiyalash. 

Muloqot  madaniyatining  tarbiyalovchi  imkoniyatlarini   

ro`yobga  chiqarish  ko`p  

jihatdan  o`qituvchining  shaxsiy  sifatlari  bilan  belgilanishini   

ta`kidlab  o`tish  lozim.  

Pedagogik  muloqot  madaniyatining  har  jihatdan   

to`g`ri  tanlangan,  o`qituvchining  

ma`naviy  saviyasi,  betakror  xususiyatlariga  muvofiq  

 keluvchi  uslub quyidagi  

vazifalar majmuini hal qilishga yordam beradi: