Bajardi: Sarvar Qosimov Tekshirdi: Tadbirkorlik faoliyatida shartnomalar Reja

Tadbirkorlik shartnomalari taraflari, ularning huquq va majburiyatlari

Yuridik shaxslar, shuningdek, yuridik shaxs tashkil etmagan holda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan jismoniy shaxslar tadbirkorlik shartnomalarining subekt (taraf)lari bo‘ladi. Tadbirkorlik shartnomasida davlat manfaatlarini ko‘zlab, davlat organlari yoki u vakolat bergan boshqa tashkilotlari ishtirok etishlari mumkin.

O‘zbekiston Respublikasining “Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to‘g‘risida”gi 1998 yil 29 avgustdagi O‘RQ-670-I-sonli Qonuniga muvofiq, xo‘jalik shartnomalari qo‘yidagi huquq va majburiyatlarga ega bo‘ladilar.
.

Tadbirkorlik shartnomasi tarafining huquqlari		Tadbirkorlik shartnomasi tarafining majburiyatlari
- shartnomalarni tuzish, bajarish, o‘zgartirish va bekor qilish munosabati bilan zarur bo‘lgan ma’lumot­nomalar va boshqa hujjatlarni so‘rash va olish; - shartnomalarini tuzish, bajarish, o‘zgartirish va bekor qilish bilan bog‘liq masalalar yuzasidan ekspertlarning yozma xulosalarini so‘rash va olish, mutaxassislar bilan maslahat­lashish; -davlat organlari va boshqa organlarga, mansabdor shaxslarga iltimosnomalar bilan murojaat etish hamda shikoyatlar berish va ulardan asoslantirilgan yozma javoblar olish; -boshqa tarafning iqtisodiy ahvoli, nufuzi va ishchanlik jihatlari xususidagi ma’lumotlarni to‘plash; - o‘z huquq va qonuniy manfaatlarini himoya qilishning qonunda nazarda tutilgan vositalari va usullarini qo‘llash.		- shartnomalari to‘g‘risidagi qonun hujjatlari­ning talablariga rioya etishlari; -qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda shartnomalarining o‘z vaqtida tuzilishini ta’minlash; -tuzilgan shartnomalar bo‘yicha zimmalariga olingan majburiyatlarni o‘z vaqtida va tegishli tartibda bajarishlari shart.

Tadbirkorlik shartnomasining taraflarni shartnomaviy munosabatga kirishayotganda shu sohani tartibga soluvchi qonun hujjatlarida belgilangan boshqa huquq va majburiyatlarga ham ega bo‘ladi.

Misol uchun 2009 yil 22 avgustdagi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 245-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Elektr energiyasidan foydalanish qoidalari”ga ko‘ra, sanoat iste’molchilariga elektr energiyasini tejash bo‘yicha (yillik va uzoq istiqbol uchun) tashkiliy-texnik tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish majburiyati ham yuklanadi. Yoki O‘zbekiston Respublikasining 2012 yil 2 maydagi O‘RQ-328-son «Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‘g‘risida»gi Qonuniga ko‘ra, tadbirkorlik sub’ektlari o‘z tovarlarini (ishlarini, xizmatlarini), ishlab chiqarish chiqindilarini bozor kon’yunkturasidan kelib chiqib, mustaqil ravishda belgilanadigan narxlar va tariflar bo‘yicha yoki shartnoma asosida realizatsiya qilishga haqlidirlar.
Bulardan tashqari, taraflar shartnomaviy munosabatga kirishishda o‘z huquq va majburiyatlarini qonun doirasida mustaqil belgilashlari mumkin. Misol uchun shartnoma yuzasidan to‘lovlarni oldindan to‘liq to‘lash majburiyati belgilanishi mumkin.