Bajardi: Sarvar Qosimov Tekshirdi: Tadbirkorlik faoliyatida shartnomalar Reja

Tadbirkorlik faoliyatidagi shartnomalarning turlari
Tadbirkorlik shartnomalari turli mezonlarga quyidagi turlarga ajratiladi.
A. Shartnoma mazmuniga ko‘ra:



B. Huquqiy tabiatiga ko‘ra: shartnomalar konsensual va real bo‘lishi mumkin.



V. Shartnoma tadbirkorlik sub’ektining moliyaviy imkoniyatiga ko‘ra:

Quyidagilar yirik bitimlar (shartnomalar) deb hisoblanadi:

• 
  Aksiyadorlik jamiyatlari uchun jamiyat tomonidan mol-mulkni olish yoki uni boshqa shaxsga berish yoxud mol-mulkni boshqa shaxsga berish ehtimoli bilan bog‘liq bitim yoki o‘zaro bog‘langan bir nechta bitim, agar boshqa shaxsga berilayotgan mol-mulkning yoki olinayotgan mol-mulkning balans qiymati jamiyat sof aktivlari miqdorining o‘n besh foizidan ortig‘ini tashkil etgan bitim.
  
• 
  Mas’uliyati cheklangan hamda qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar uchun jamiyat mol-mulki qiymatining yigirma besh foizidan ortiq qiymatga ega bo‘lgan mol-mulkni jamiyatning olishi, tasarrufidan chiqarishi yoki jamiyat bevosita yoxud bilvosita mol-mulkni tasarrufidan chiqarishi ehtimoli bilan bog‘liq bo‘lgan bitim yoki o‘zaro bog‘liq bir necha bitim.
  
• 
  Oilaviy korxonalar yirik bitimni o‘z ustavida belgilab qo‘yadi.
  

G. Tuzilish shakliga ko‘ra:

Tadbirkorlik shartnomasi odatda yozma shaklda tuziladi. Amaliyotda shartnomaning oddiy yozma shakli keng tarqalgan bo‘lib, u taraflar imzolagan bitta hujjatni tuzish yo‘li bilan rasmiylashtiriladi.

Tadbirkolik shartnomasi qonunda ko‘rsatilgan hollarda va taraflardan birining talabi bo‘yicha notarial tasdiqlanishi shart. Shartnomani notarial tasdiqlash notarius yoki bunday notarial harakatni amalga oshirish huquqiga ega bo‘lgan boshqa mansabdor shaxs tomonidan shartnomada tasdiqlovchi ustxat yozib qo‘yish yo‘li bilan amalga oshiriladi.
Amaldagi qonun hujjatlarida ayrim tadbirkolik shartnomalarini davlat ro‘yxatidan o‘tkazish belgilab qo‘yilgan. Masalan, yer uchastkalari va boshqa ko‘chmas mol-mulk bilan bog‘liq tadbirkorlik shartnomalari (boshqa shaxsga berish, ipoteka, uzoq muddatli ijara va boshq.) davlat ro‘yxatidan o‘tkazilishi kerak. Shartnomaning notarial shakliga yoki uni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish talabiga rioya qilmaslik xo‘jalik shartnomasining haqiqiy emasligini keltirib chiqaradi. Bunday shartnoma o‘z-o‘zidan haqiqiy bo‘lmaydi.