Бажарди: ek-56 гурух талабаси Худойкулов Жахонгир Юлдош угли

3-расм. Ўзбекистонда давлат бюджетининг иқтисодий ўсишдаги улушининг йиллар бўйича динамикаси
(фоизда)
2018 йилда ЯИМ 290,6 трлн. сўм миқдорида бўлиши прогноз қилинмоқда ва давлат бюджетини ЯИМга нисбатан 0,02 фоиз профицит билан бажарилиши кутилмоқда. Давлат бюджетига тушумлар ЯИМ номинал ўсишига мос равишда 25,9 фоизга ортиши режалаштирилган. Давлат бюджетининг ЯИМдаги улуши эса 21,4 фоизни ташкил этиши прогноз қилинмоқда. Шунингдек, давлат бюджети харажатлари таркибида ижтимоий соҳа ва аҳолини ижтимоий ҳимоялаш харажатларининг изчил равишда ортиб бораётганлиги давлатимиз томонидан кучли ижтимоий сиёсатнинг молиявий асослари шаклланганлигидан далолат беради. Давлат бюджети харажатларининг таркибидаги ижтимоий-маданий тадбирлар харажатлари ошиб борган (3-расм). Сўнгги ўн йил мобайнида жами бюджет харажатларининг таркибида ижтимоий соҳага қилинаётган харажатлар 2007 йилда 49,9 фоиздан 2016 йилда 55,6 фоизга ўсганлиги ҳамда 2017 йилнинг 9 ойлик натижаларига кўра 54,8 фоизни ташкил этганлигининг гувоҳи бўламиз. Ушбу ҳолат жаҳондаги барча давлатлар орасида энг юқори кўрсаткични ташкил этадики, ўз навбатида, республикамизда изчил амалга оширилаётган ижтимоий ислоҳотларнинг узоқ, стратегик аҳамиятга эга эканлигини кўрамиз.

4-расм. Давлат бюджети харажатлари таркибининг таҳлили
(жами бюджет харажатига нисбатан фоиз ҳисобида)
Давлат бюджетининг иқтисодиёт харажатлари сўнгги йилларда 10-11 фоиз атрофида, марказлашган инвестицияларни молиялаштириш билан боғлиқ харажатлар ўрта ҳисобда 6-7 фоиз, давлат бошқаруви ва сақлаш харажатлари 3-4 фоиз, бошқа харажатлар эса ўрта ҳисобда 20-23 фоизни ташкил этган. Аҳоли жон бошига тўғри келадиган давлат бюджети харажатлари 2000 йилда 38,5 минг сўмдан иборат бўлган бўлса, 2005 йилда мазкур кўрсаткич 131,4 минг сўмга, 2010 йилда 478,1 минг сўмга, 2015 йилда 1 169,8 минг сўмга тўғри келган. 2016 йилда эса ушбу кўрсаткич 1 296,3 минг сўм ҳамда 2017 йилнинг 9 ойлик маълумотларига кўра, жами аҳоли жон бошига тўғри келадиган бюджет даромадлари 1 102,1 минг сўмни ташкил этган. Шунингдек, мазкур кўрсаткич иқтисодиётда банд бўлган фаол аҳолига нисбатан 2000 йилда 104,5 минг сўм, 2005 йилда 334,5 минг сўм, 2010 йилда 1 089,6 минг сўм ҳамда 2015 йилда 2 635,9 минг сўмдан иборат бўлган. 2016 йилда мазкур кўрсаткич 2 918,9 минг сўмни ташкил этган бўлса, 2017 йилнинг 9 ойлик якунлари бўйича эса 2 465,5 минг сўмга тўғри келди. Юқорида келтирилган рақамларни юқори ликвидликка эга бўлган АҚШ доллари эквиваленти ҳисобида оладиган бўлсак, аҳоли жон бошига нисбатан 2005 йилда 114,9 доллар, 2010 йилда эса 300,4 ва 2015 йилда 452,8 долларга тенг. 2016 йил якунлари бўйича 434,8 долларга тўғри келган. 2017 йилнинг дастлабки 8 ойлик Марказий банкнинг расмий курси бўйича ҳисоблаганда аҳоли жон бошига нисбатан давлат бюджети харажатлари 293,2 доллар, валюта курсининг либераллаштириш натижасида 2017 йилнинг 9 ойлик натижаларига кўра 186,0 доллардан иборат бўлган.