Бадиий ижодиёт маркази

“РОҲАТ” РАҚСИНИНГ ШАКЛЛАРИ 
 

---

129 

---

130 

---

131 
4.
 
Классик рақс қисмлари. 
 
Классик рақсларимиздан ―Муножот‖, ―Пилла‖, ―Фарғона рубоийси‖ 
кабиларни санаб ўтишимиз мумкин. Бу рақслардан биз тўгарак рақсларида 
―Муножот‖ рақсини кўриб чиқишимиз мумкин. 

---

132 
―Муножот‖ 
рақсининг 
лирик 
қаҳрамони 
юлдузлар 
билан 
сўзлаша 
оладиган, 
турмуш 
қийинчиликларини 
ғолибона енгиб ўтаѐтган мағрур инсондир. 
Раққоса 
ўзининг 
нозик 
ҳатти-
ҳаракатлари билан нечоғли латофатли қалб 
соҳибаси эканлигини ифодалайди. Унинг 
айнан ана шу кўнгил гўзалликлари ҳаѐтни 
нурафшон 
қилади. 
Турмуш 
қийинчиликлари ортга чекиниб, томошабин 
кўз ўнгида кенг ва ѐруғ олам намоѐн 
бўлади. 
Либослар 
Тўртбурчак дўппи, кўк духобадан 
тикилган. Чети қора духоба билан тикилган.
Тиллақош. 2 метрли, оқ шифондан шарф. 2 қават қилиниб, дўппига буриб 
тикилган.
Кўйлак қора тўрдан, ѐн томони бўксагача майда тўр гафре қилиб 
тикилган, енглари узун, тор. Кўйлак ичида енгсиз қора шойидан ички кўйлак.
Туфли сариқ, ялтироқ, ўрта пошнали. 
Тақинчоқлар: зирак, зебигардон. 
 
“МУНОЖОТ” РАҚСИНИНГ ҲАРАКАТЛАРИ 
 
1- расм 
 
2
- расм
 
 
3- расм 
 
4- расм 

---

133 
 
5- расм 
 
6- расм 
 
7- расм 
 
8- расм 
 
9- расм 
 
10- расм 
 
11- расм 
 
 
12- расм 
 
13- расм 
 
14- расм 
 
15- расм 
 
16- расм 

---

134 
 
17- расм 
 
18- расм 
 
19- расм 
 
20- расм 
 
 
 
 
21- расм 
 
22- расм 
 
23- расм 
 
24- расм 
 
25- расм 
 
26- расм 
 
27- расм 
 
28- расм 

---

135 
 
29- расм 
 
30- расм 
 
31- расм 
 
“МУНОЖОТ” РАҚСИНИНГ ШАКЛЛАРИ 
 

---

136 

---

137 
5.
 
Мусиқа ва доирага мослаштирилган ҳаракатлар.
 
Биринчи ўқув йилида ўрганилган машқлар такрорланиб бирмунча янги 
мураккаб бўлган мусиқавий ҳаракатлар устида ишланади. Мусиқанинг 
бошланиш қисми якунловчи қисмлари билан ҳамоҳанг ҳаракатларни бажара 
олиш, замонавий, халқ мусиқаси ритмик ҳаракатларни кўрсата билишни талаб 
этади. 
6.
 
Концерт фаолияти. 
Иқтидорли болалардан концерт гуруҳи тузилиб, концерт дастури ишлаб 
чиқилиб, тадбирларда иштирок этиш ва концерт датурини йил давомида 
бойитиб бориш керак. 
7.
 
 8. 9. Фарғона, Бухоро, Хоразм мактаби. 
Изоҳ: 
Биринчи ўқув йилида ўтилган мавзулар мураккаблаштирилган 
ҳолда ўргатилади. Ҳаракатлар такрорлансада, бирмунча такомиллаштирилади 
ва ҳаракатлар тезроқ бажарилишини талаб 
этади.
―Фарғона 
рубоийси‖ 
– 
халқ 
ялласидир. Ушбу рақсни қайта ишлаб, 
саҳналаштирган Мукаррама Турғунбо-
евадир. Рақсдаги ҳаракатлар жамланмаси 
халқнинг 
феъл-атворини, 
кайфиятини 
лирик қаҳрамон орқали акс эттиради. 
―Фарғона рубоийси‖ – қувноқ, шўх 
рақслардан. 
Рубоий сўзи бу ўринда икки хил 
маънода келган. Биринчиси – шеърий 
тўртлик 
бўлса, 
иккинчиси 
рубобда 
чалинадиган мусиқадир. Рақс ва унинг 
куйи ижро этилаѐтганда ариқда сув 
шилдираѐтгандай ва айнан бир жойда тошларга, ариқ четига урилаѐтгандай ѐки 
йўлкадан олдинга қараб кетаѐтган қизча доим бир жойга келиб қолаѐтгандай 
туюлади. Чунки рақс куйи шўх оҳангларда такрорланиб туради.
―Фарғона рубоийси‖ рақси 1963 йилда яратилган. 
Либослар 
Рўмол, унинг устидан ―тиллақош‖ тақилади.
Кўйлак оқ крепдишиндан, узун, енглари ҳам узун, ѐқали, белбурма, 
қўшэтакли. 
Беқасам тўн, узун, олтибел қилиб тикилган, олдидан тугмаланади, этаги 
кенг, енглари узун ѐқали. 
Лозим хонатласдан, жияк тикилган.
Оѐқда ўртача пошнали туфли. 
Тақинчоқлар: марварид, сирға ва тумор. 

---

138 
“ФАРҒОНА РУБОИЙСИ” РАҚСИНИНГ ҲАРАКАТЛАРИ
 
 
 
1- расм 
 
 
 
2- расм 
 
 
 
3- расм 
 
4- расм 
 
5- расм 
 
6- расм 
 
7- расм 
 
8- расм 

---

139 
 
 
9- расм 
 
10- расм 
 
11- расм 
 
12- расм 
 
 
13- расм 
 
 
14- расм 
 
 
15- расм 
 
16- расм 
 
17- расм 
 
18- расм 
 
19- расм 
 
20- расм 

---

140 
 
21- расм 
 
22- расм 
 
23- расм 
 
24- расм 
 
 
25- расм