B. S. Sayfullayev, V. K. Rustamov madaniy tadbirlarni tashkil etish

Е .Г . Д ор он к и н а. «О рган изаци я д о су г а за р у б е ж о м » . К у л т у р н о -д о су г о в а я д ея тсл и оот; У ч еб н и к /
П о д р е д . А .Д . Ж арк ова и В .М Ч и ж и к о в а . - М : М Г У К , 1 9 9 8 . - С .4 3 0 -4 5 4 )
28

---

Bir so‘z bilan aytganda, madaniy tadbirlarni tashkil etishda 
pedagogik nuqtayi nazardan yondashish tadbiming mazmunini 
boyitishga asos bo‘la oladi.
Takrorlash uchun savollar:
¡.M adaniy tadbirlarni tashkil etishning pedagogik asosi
deganda nimani tushunasiz?
2. «Pedagogika» tushunchasini izohlab bering.
3.
«Pedagogik jarayon» deganda nimani tushunasiz?
4. Madaniyat, san'at va pedagogika tashimchalariga izoh
bering. Ularda qanday uyg'unlikni kuzatish mumkin?
M ustaqil ish uchun mavzu va vazifalar:
1. M adaniyat va san 'at sohasi xodimlarining madaniy
tadbirlarni tashkil etishda pedogogik maqsad va vazifalari.
2. M adaniyat va aholi dam olish markazlarida o ’tkaziladigan
tadbirlarda pedagogik jarayonlam i tashkil etish.
3. Pedagogik tamoyillarga tayangan tadbir rejasini tuzm g (yoki
ssenariysini yarating).
Madaniy tadbirlarda qo‘Ilaniladigan metod va vositalar
Har qanday tadbirni tashkil etishda metodlardan to‘g ‘ri foyda- 
lanish katta samara beradi. Tashkil etishning uslullari, uslublarini 
aniqlash va uni maqsadli qo'llash tadbirlarni muvaffaqiyatini 
ta’minlaydi.
«Metod» (yunoncha métodos - tadqiqot yoki bilish yo'li, 
nazariya, ta’limot) voqelikni amaliy yoki nazariy o‘zlashtirish 
to‘plamidir. Boshqa manbalarda «metod» so‘zi — «bayon qilish», 
«bajarish usuli» degan ma’noni bildiradi, deb berilgan. Har ikkala 
ta’rif ham metod so‘zining biron ishni samarali amalga oshirish 
jarayonida qo‘llanishiga aloqador ekanligini uqtiradi. Madaniy 
tadbirlarni tashkil etishning metodi deyilganda, madaniy tadbir- 
larning spesifik xususiyatlarini aniqlash, tashkil etish (sahnalash- 
tirish)ning o‘ziga xos usullarini yaratish, tadbir o‘tkazish (tashkil
29

---

etish)ning omma uchun qulay va tushunarli yo'nalishlarini aniqlash 
va ilmiy asoslash usullari tusiiuniladi. Metod aslida inson amaliy 
faoliyatining negizida yuzaga kelgan. Metodlar shu sohalarga 
tegishli bo‘lgan tushuncbalar, ilmiy, amaliy tajribalar asnosida 
yuzaga keladi. Fan metodining asosiy mazmunini avval amaliyotda 
sinalgan ilmiy nazariyalar tashkil etadi: bar qanday nazariya boshqa 
nazariyani yaratuvchi yoxud amaliyot mazmunini yoki izchilligini 
belgilovchi metod vazifasini bajaradi. Hozirgi zamon fanlaming 
metodlari ilmning o‘zi kabi turli-tumandir. Taqqoslash, analiz va 
sintez kabi tushunchalar umumiy xarakterga ega bo‘lgan 
metodlardan hisoblanib, madaniy tadbirlarni tashkil etishda ham 
qoMlaniladi.
Manbalarda metodologiya deyilganda, avvalo, ilmiy bilish 
método logiyasi, ya’ni ilmiy bilish faoliyatining shakllari va 
metodlari 
tushuniladi. 
Fan 
metodologiyasi 
ilmiy 
tadqiqot 
komponentlari - uning obyekti, analiz mavzui, tadqiqot vazifalari, 
ularni hal etish uchun zarur bo‘lgan vositalami ifodalaydi, 
shuningdek, masalani hal etish jarayonida tasdiqlovchi faoliyatining 
izchilligi haqida tasavvur hosil qiladi. Masalani qo'yish, tadqiqot 
mavzuini va ilmiy nazariyani shakllantirish, shuningdek, olingan 
natijani 
uning haqiqiyligi, ya’ni 
o'rganilayotgan 
obyektga 
muvofiqligi jihatidan tekshirish metodologiyani qo'llanilishini eng 
muhim tomoni hisoblanadi.
Umuman olganda, metodlar haqidagi masala - o‘qitishda yuqori 
ta’lim va tarbiyaviy natijalarga erishish uchun qanday o'qitishi 
kerakligi haqidagi masalalardir. 0 ‘qitish metodi tushunchasi 
metodikaning asosiy tushunchalaridan biridir. 0 ‘qish metodlari 
o‘qituvchi va o'quvchilarning birgalikdagi faoliyat usullari bo'lib, 
bu faoliyat yordamida yangi bilimlar, malakalar va ko‘nikmalarga 
erishiladi. 0 ‘qituvchilaming qobiliyati, tafakkuri rivojlanadi. 
Shuning uchun o‘qitish metodlari