Б. С. Мусаев а г р о к и м

млн.
дона микроорганизм мав­
жуд.
Айрим ҳолларда илдиз атрофидаги тупрок, микро- 
флораси усимликларнинг озикданишига салбий таъ­
сир курсатади. Улар озикданиш ва уз таналарини шакл­
лантириш учун тупрокдан кўп микдорда азот ва кул 
элементларни ўзлаштириб, ўзларини ўсимликларга «ра- 
қиб» сифатида намоён қилади. Кўп ҳолларда микро­
ор гани зм лар ни нг о зи қ моддаларни 
и м м о б и л и за ц и я  
қилиши муваққат характерда бўлиб, ўсимликлар озиқ- 
ланишига кучли таъсир кўрсатмайди. Лекин тупроққа 
углеродга бой моддалар (сомон ёки серсомон гўнг) 
киритилганда, микроорганизмлар жуда тез кўпаяди, 
кўп микдорда азот, фосф ор ва бошқа макро- ва мик- 
роэлементларни ўзлаштириб озиқ моддалар тақчилли- 
гини юзага келтиради. Натижада тупроққа сом он ёки 
тўшамали гўнг киритилган йилда ҳосилнинг сезилар­
ли камайиши кузатилади. Озиқ элементларнинг б и о ­
логик муқимланиши узоқ давом этмайди, микроорга­
низмлар нобуд бўлгач, тезда минераллашади ва Усим­
ликлар томонидан ўзлаштирилади.
У с и м л и к л а р н и н г р и в о ж л а н и ш д а в р л а р и в а о з и қ л а н и ш
ш а р о и т л а р и ў р т а с и д а г и м у н о с а б а т
Ўсимликларнинг озикданишга талаби ўсиш даври­
нинг турли даврларида турлича булади. Одатда, озикда- 
нишнинг критик (чекланган, лекин жуда зарур) ва 
жадал кечадиган даврлари фаркданади.
Ривожлаиишнинг илк даврларида ўсимликлар озик, 
моддаларни кам микдорда талаб қилади. Лекин улар­
нинг тупрокда кам ёки сероб бўлиши ниҳолларга кучли 
таъсир кўрсатади. Бу даврдаги ф осф ор танқислиги 
ўсимликларнинг бутун вегетация давридаги ривожла-

---