Б. С. Мусаев а г р о к и м

ж уда чуқур қатламларга киритилса, аэрац ия ни н г суст- 
лиги сабабли чириш ж уда секи н кетади. Қурғоқчил 
ш ароитда гўнг туп роқ н ин г ю за қатламларида қолиб 
кетса, туп рок дарн и нг ж адалроқ сувси злан иш и кузати­
лади. О ғир тупрокдарга гунг ю зароқ, енгил тупрокдарга 
эса аксинча, чуқурроқ кумилади.
Гўнг ҳи соби га олинадиган қўш имча ҳоси л н и 100% 
д есак , ун и н г 2 0 —40%и би р и нч и йилги эк и н дан , қолган
60— 80%и кейи н ги йилларда етиш тирнладиган э к и н ­
лардан ол и н ади . Гўнгнинг таъсир к длиш муддати б и ­
ринчи навбатда туп роқ н ин г м еханикавий таркиби б и ­
лан боғлиқ. Оғир тупрокдарга киритилган гўнг 4 —5 йил 
давом и да уз таъсир кучини сакдаб турса, енгил м еха­
никавий таркибли тупрокдарда анча тез парчаланади.

---

Р еспубли к ам и з тупроцларининг ярм и дан купи тур­
ли дараж ада ш ўрланган. Бундай м айдон ларда тупроқ 
ш ўри ни ю вм ай тур и б пахтадан ю қ о р и ҳоси л ол и б 
бўлм айди. Т уп р оқ ш ўрини сиф атли ю виш да гўнгнинг 
аҳамияти катта. Ш удгорлаш ол дидан ерга гўнгни ю қори 
меъёрда киритиш эвазига туп р оқ н и н г нам ўтказувчан- 
ли к қобилияти кучаяди ва суғориш таъсирида тузлар­
н и н г ю вилиш и тезлаш ади. С угориш дан кейи н ги даврда 
гўнг ж ойлаш ган туп роқ қатламидаги капилляр найча­
лар бузилади ва пастки қатламлардан туз тупрок, бетига 
кўтарилмайди. Бу ҳол ёш ниҳолларни ўсув даври б о ш ­
ларида тузларнинг зарарли таъсиридан сакдаб қолади. 
Ҳ ар гектар м айдонга 20 т м иқцорида гўнг солингандан 
к ей и н туп роқ шўри ю вилса, 6—7 ц атроф ида кўш имча 
пахта ҳосили етиш тириш кафолатланади.