Б. С. Мусаев а г р о к и м

Т у п р о қ эритм асида о з и қ м оддалар к он ц ен трац и яси ­
н и н г ю қори бўли ш ин и талаб қиладиган, ўсув даври 
у зо қ давом этадиган, тупрокдаги карбонат кислотага 
талабчан эк и н л ар учун гўнгн и нг аҳамияти беқ и ёсди р .
С абзавот экинларни алмаш лаб экиш да биринчи нав­
батда гўнг би лан (м инерал ўғитлар билан биргаликда) 
б одр и н г таъм инланади, чунки у гўнгга ўта талабчан ва 
туп роқ эри тм асидаги о зи қ м оддалар концентрациясига 
таъсирчан эки н ди р.
С абзи , петруш ка каби экинларга янги ёки чала ч и ­
риган гўнг қўлланилса, и лди з м еваси «шохлаб» кетади, 
маҳсулот си ф ати бузилади. Бундай экинлар тупроққа 
гўнг киритилгандан к ей и н 2 —3 йил ўтгач, ёки тўла 
чириган гўнг қўлланиладиган пайкалларга экилади.
М аълумки, янги гўнг туп р оқ ю засига би р текисда 
сочи лм айди. Бу ҳол ай ни қ са зиғир экинига сезиларли 
салбий таъсир кўрсатади. Ш у б о и с зиғирга ю қори м еъ­
ёрда м инерал ўғит қўллаш л ози м .
Ўсув даври қисқа экинларга (карам ва картош ка­
н и н г эртаги навлари) яхш и чириган, кечроқ муддат­
ларда йиғи ш ти риб олинади ган экинларга эса (кечки 
карам ва картош ка, қандлавлаги) янги гўнг эрта м уд­
датларда қўлланади.
Гўнгнинг сам арадорлиги кўп ж иҳатдан тупроқ б и ­
лан аралашиш даражасига боғлиқ. Тупроққа яхши кўмил- 
маган гўнг таркибидаги ам м иак шаклдаги азот бир неча 
кун ичида тўлалигича учиб кетади. К узги ш удгор остига 
киритиладиган гўнг хўж аликда мавжуд ш ароитлардан 
келиб чиққан ҳолда 15— 30 см чуқурликда кўмилиш и 
шарт. Н ам етарли тупрокдарда гўнг нисбатан ю за кўмил- 
са, парчаланиш ж араёни ж адал, ўта нам тупрокдарда