Б. С. Мусаев а г р о к и м

тупрокдарда эса 2 ,2 —2,4%га етади. Б ўз тупрокдар ка­
л и й н и н г ҳаракатчан ш аклларига \а м анча б о й бўл и б, 
би р кг тупрокдаги м икдори 2 4 0 —750 мг ни ташкил 
эти ш и м ум кин. Оч гусли бўз тупрокдарда ти п и к ва тўқ 
тусли б ўз тупрокдардагига қараганда ҳаракатчан калий 
м икдори сезиларли даражада кам.
Бўз тупрокдар ўз таркибида гумус ва минерал кол- 
лои дларн и кам тутганлиги сабабли си нгдириш си ғи м и - 
н и н г кичиклиги билан характерланади. Типик б ўз туп ­
рок дар н и н г чимли қатламида си н гди р и ш си ғим и 13— 15 
мг-экв ни ташкил қилса, бу кўрсаткич тўқ тусли бўз 
тупрокдарда 17— 18 мг-экв га етади. Э н г кичик си н гд и ­
риш си ғи м и енгил ва ўрта қ ум ок ди бўз тупрокдарга 
хос — 9— 10 мг-экв ни ташкил қилади.
Т уп роқ профили бўйлаб сингдириш сиғим ининг аста- 
сек и н кам айи б бориш и кузатилади. Л ёссл ар н и н г си н г ­
ди р и ш к ом плек си и ш қор и й -ер асосл ар и би лан тўй и н - 
ганлиги сабабли бўз тупрокдарда си нгди рилган кальций 
ва магний ялпи си нгдириш си ғи м и н и н г 90—96 %ини, 
натрий ва калий эса 4 — 10 %ини таш кил қилади. С и н г­
дирилган м агнийнинг м икдори анча кўп бўл и б, айрим 
ҳолларда (тупроқ нин г ўрта ва қуйи қатламларида) м иқ- 
д о р ж иҳатидан кальцийдан устунлик қилади. Т уп р оц ­
н и н г ю за қатламларига қараб м агн и й н и н г камайиш и 
ҳи соби га кальцийнинг, натри йни камайиш и ҳи соби га 
к ал ий н и н г м икдори ош и б боради.
С еркарбонатлилиги ва си н гди р и ш ком плек си иш - 
қ ор и й -ер ва иш қорий асослар би лан тўйинганлиги с а ­
бабли б ўз тупрокдар кучсиз и ш қ ор и й муҳитга эга. Т уп ­