B. S. Jamilova f. S. Safarov ona tili va bolalar adabiyoti fanidan ilmiy termin va tushunchalar

TEKST (lot. tekstus – bogʻlanish, qoʻshilish) – q. Matn.
TEMA (yun. tema – asos boʻlgan narsa) Gapning aktual boʻlinishida ma’lum (ta­nish) boʻlgan narsani ifodalovchi, yangi narsani ifodalashga oʻtish uchun asos xiz­matini qiluvchi qism: Hovlidagi yong‘oqlar yap-yalang‘och bo‘lib qolgan. (O‘. Ho­shimov) Hovli ichi bo‘m-bo‘sh (N. Safarov)
TENG ALOQALI TUZILMA O‘zaro ergashtiruvchi bogʻlovchilar yor­da­misiz bogʻlangan tuzilma; gaplarning oʻzaro shunday yoʻl bilan bogʻ­langan.
TENG BOGʻLOVCHILAR Gap boʻlaklari va qoʻshma gap tarkibidagi tenglik muno­sabatida boʻlgan predikativ qismlarni bir-biriga bogʻlash uchun xiz­mat qiluv­chi bogʻlovchilar. Qanday munosabatni ifodalashiga koʻra teng bogʻlov­chilar uch tur­ga boʻlinadi: 1) biriktiruv bog‘lovchilari (q.); 2) zidlov bog‘lov­chi­lari (q.) 3) ayi­ruv bog‘lovchilari (q.).
TENGLANISH Teng sintaktik munosabatda boʻlish, soʻzlar, shuningdek, qoʻsh­ma gapning predikativ qismlari orasidagi biri ikkinchisiga boʻysunmagan, teng alo­qa­ni koʻrsatuvchi munosabat: Olma va anor. Qoʻngiroq chalindi va dars boshlandi.
TENG ALOQA Teng huquqli sintaktik birliklar (gap boʻlaklari, qoʻshma gap­ning predikativ qismlari) orasidagi sintaktik aloqa: Narigi qirg‘oqdagi meva­zorlarda o‘rik, olcha, olma, shaftolilar qiy­g‘os gullab yotibdi. (H. G‘ulom) Tepalikning havosi toza va g‘ir-g‘ir sha­­­­­bada esar edi. (A. Irisov)
TERMIN (lot. terminos – chek, chogara, chegara belgisi) Fan, texnika va boshqa sohaga oid narsa haqidagi tushunchani aniq ifodalaydigan, ishlatilish doirasi shu so­ha­lar bilan chegaranlangan soʻz yoki soʻz birikmasi; atama. Termin­lar bir ma’noli boʻlishi, ekspressivlik va emotsionallikka ega boʻlmasligi kabi belgilari bilan ham umumiste’moldagi soʻzlardan farqlanadi. Masalan, lishgvistik terminlar: gap, ega, ot, son, tovush...; geometrpyaga oid terminlar: aylana, uchburchak...; fizikaga oid terminlar: jism, bosim, harakat, maydon; kimyoga oid termiilar: suv, kumush, ishqor, tuz­lar va b.