B. S. Jamilova f. S. Safarov ona tili va bolalar adabiyoti fanidan ilmiy termin va tushunchalar

TO‘LIQSIZ ASSIMILATSIYA Soʻzda bir tovushning ikkinchisini artikulat­siya oʻrniga koʻra (sunbul >sumbul) yo artikulatsiya usuliga koʻra (to‘qson > to‘xson), yoki akustikasiga koʻra (ketgan > ketkan) bir xil qilib olishi.
TO‘LIQSIZ FE’L Lugʻaviy ma’nosini tamomila yoʻqotgan, hozirgi oʻzbek tilida ma’lum bir grammatik ma’no va vazifalarda qoʻllanuvchi fe’l: edi, ekan, emish: Kat­ta buloqning irmog‘i kichik buloqnikiga qaraganda kuchliroq edi. (H. Po‘­­latov) Tog‘­ning usti daraxtzor ekan, yonidagi soydan esa sharqirab suv oqar ekan. (Z. A’lam) Qimirlagan jon yo‘q emish. Behishtday bir olam emish. (T. Mu­rod)
TO‘LIQSIZ GAP Grammatik tuzilishi yoki tarkibi nuqtayi nazaridan toʻliq boʻl­magan (tarkibida bir yoki bir necha boʻlaklari ishtirok etmagan), lekin bu notoʻliqlik nutqiy matn yoki vaziyat (sharoit)dan aniq sezilib turadigan gap: – Siz universitetga borasizmi? – Boraman (ega (mеn), hol (maktabga) tushirilgan).
To‘liqsiz gapning quyidagi turi mavjud:
a) dialogik nutq tarkibidagi to‘liqsiz gap: – Kim kеlmadi? – Ahmad;
b) ibora shaklidagi to‘liqsiz gap: Tug‘ilgan kuningiz bilan! Navro‘zingiz muborak!;
d) qo‘shma gap tarkibidagi to‘liqsiz gap: Yaxshidan ot qoladi, yomondan dod (qoladi).
TURDOSH OT Bir turdagi predmetlarning umumiy nomi boʻlib xizmat qila­digan ot: tog‘, gul, qovun, daraxt, gʻalla va b.
TURGʻUN SOʻZ BIRIKMASI – Q. Soʻzlarning turgʻun birikmasi.
TURGʻUN URGʻU Soʻzning ma’lum qismidagi boʻgʻinga tushadigan urgʻu. Masalan, oʻzbek tilida urgʻu odatda soʻzning oxiridagi boʻgʻinga tushadi.
TURLANISH Otning kelishik shakllari bilan oʻzgarishi: kitob – kitobning – kitobni – kitobga – kitobda – kitobdan kabi.