B. S. Abdullaeva tdpu ilmiy ishlar va innovatsiyalar bo‘yicha prorektor

֍ 
–
 ֍ 
– 
֍ 
 
“ILK QADAM” DAVLAT OʻQUV DASTURI ASOSIDA RIVOJLANTIRUVCHI 
MARKAZLARDA ISHLASHNING OʻZIGA XOSLIGI 
 
Haydarova Sh.N. 
Navoiy davlat pedagogika instituti, katta oʻqituvchi 
 
Dunyo mamlakatlari jadal rivojlanayotgan, integratsiya va globallashuv jarayoni faol amalga 
oshayotgan hozirgi davrda mamlakatimizda maktabgacha yoshdagi bolalarning yetuk, barkamol, 
aqlan va jismonan sogʼlom, ruhan kuchli, maʼnan boy boʻlib oʻsishlari uchun keng sharoitlar 
yaratib berilmoqda. Prezidentimiz tomonidan bugungi kunda maktabgacha taʼlimga berilayotgan 
eʼtibor tufayli amalga oshirilishi lozim boʻlgan ishlar maqsadli qilib belgilab berilgan. Shundan 
kelib chiqqan holda maktabgacha taʼlim sohasi davlat eʼtibori darajasiga koʻtarildi.
Oʻzbekiston Respublikasida maktabgacha taʼlimni rivojlantirish va samarali faoliyat 
koʻrsatishga qaratilgan qator normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilindi hamda kompleks chora-
tadbirlar amalga oshirildi. Maktabgacha taʼlim tashkilotlarida olib borilayotgan islohotlarda bu 
oʻzining aksini topmoqda. Mamlakatimizda tashkil etilgan maktabgacha taʼlim vazirligi 

---

347 
tomonidan qisqa fursat ichida sohani rivojlantirish boʻyicha amalga oshirilayotgan ishlar koʻlami 
yaqqol koʻzga tashlanadi. Maktabgacha taʼlim vazirligining 2018-yil 7-iyuldagi 4-sonli hayʼat 
yigʻlishi qarori bilan “Ilk qadam” davlat oʻquv dasturi tasdiqlandi. Dastur Oʻzbekiston 
Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qoʻyiladigan Davlat 
talablariga muvofiq ishlab chiqilgan meʼyoriy-huquqiy hujjat boʻlib, unda maktabgacha 
taʼlimning maqsad va vazifalari, oʻquv tarbiyaviy faoliyatning asosiy gʻoyalari ifodalangan, 
shuningdek bolani taʼlimning keyingi bosqichiga oʻtishdagi asosiy komponentlari belgilangan. 
Maktabga chiqib ulgurmagan bolajonlarning oʻqishni, yozishni, ajoyib tasvirlarni chizishni, 
axborot texnologiyalarini tezkorlik bilan oʻzlashtirib olayotgani shundan dalolat beradi. Endi biz 
ularning qiziqishlari, qobiliyatlariga mos ravishda sifatli taʼlim-tarbiya berish uchun avvalgi 
foydalangan dasturlarimizga suyanib qola olmaymiz. Aynan yosh avlodga mana shunday sifatli 
taʼlim-tarbiya berishda “Ilk qadam” dasturining oʻrni beqiyosdir.
Dastur nomining falsafiy mazmunidan ham anglash mumkinki, “Ilk qadam” - bilimlar 
dunyosiga birinchi qadam, birinchi muvaffaqiyat, goʻzallik, yaxshilik, samimiylik – umuminsoniy 
qadriyatlarni tarbiyalashning ilk asoslari hisoblanadi. Yangi avlod dasturining bir nechta 
afzalliklari mavjud. Birinchi navbatda, bolalarni bilim olishga oʻrgatish emas, balki qiziqishlarini 
oshirishdir. Pedagog-xodimlar uchun birinchi marotaba “Ilk qadam” Davlat oʻquv dasturida 
mavzuviy-reja tuzib berildi. Bu, albatta pedagog-xodimlarning ishini birmuncha yengillashtiradi. 
Haftalik mavzularni oʻrgatishda bolalarni oʻzlari xohlagan markazlarda erkin faoliyat bilan 
shugʻullanishlariga alohida ahamiyat berilgan. Qachonki bola oʻz qiziqishlari asosida 
oʻrgansagina berilayotgan maʼlumotlarni tez oʻzlashtirish imkoniyatiga ega boʻladi. Maktabgacha 
taʼlim tizimida pedagoglar tomonidan taʼlim faoliyatini tashkil etishda birinchi navbatda taʼlimni 
rivojlantirish vazifasi ilgari qoʻyiladi va bunda bolaning oʻziga xos xususiyatlarini inobatga olgan 
holda, bola shaxsiga yoʻnaltirilgan taʼlimni tashkillashtirish, zamonaviy maktabgacha taʼlimning 
ilmiy konsepsiyasi hisoblanadi.
Oʻquv jarayonini mavzuli tarzda tuzish tamoyili hududiy, milliy, madaniy komponentlarni 
singdirish va bu jarayonda maktabgacha taʼlim tashkilotlari xususiyatlarini hisobga olish imkonini 
beradi va bunda har bir bolaning ilk shaxsiy xususiyatlarining shakllanishiga, uning imkoniyatlari, 
qiziqishlari va rivojlanishini hisobga olish zarur. Bolaning faoliyati alohida harakatlardan tashkil 
topgan boʻlib, biror bir natijaga erishish uchun yoʻnaltirilgan maqsad va kuchlarga qaratilgandir. 
Shuning uchun birinchi navbatda bolalarning faoliyati, harakatlari, intilishi va uning natijasini 
inobatga olmoq darkor. Kattalar bir tomondan bola faoliyatining eksperti boʻlsa, ikkinchi 
tomondan uning hamkori sifatida namoyon boʻladi. Uchinchidan, toʻgʻri tashkil etilgan faoliyat 
bolaning oʻz-oʻzini nazorat qilishga va yoʻnaltirishga, mustaqil boʻlishga undaydi 
Maktabgacha taʼlim tashkilotlarida erkin faoliyat turi beshta asosiy taʼlim markazlarida olib 
boriladi. Bular: