|
1-jadval. Shaxsning axborot madaniyati darajalari
Axborot madaniyatini shakllantirish – pedagogik soha buyicha shakllanib kelayotgan
bo‘lajak o‘qituvchilarga qo‘yiladigan talablarga muvofiq maxsus tashkil etiladigan, izchil va
372
bosqichma-bosqich jarayondir. Bu hol shu bilan bog‘liqki, birinchidan, axborot madaniyatini
shakllantirishda hozirgi jamiyatning axborot maydonida yuz bergan yangiliklarga lozim
darajada e’tibor berishi kerak; ikkinchidan, jamiyatda va kasb-hunar ta’limi tizimida yuz
berayotgan innovatsiya jarayonlari axborot madaniyatini shakllantirish maqsadida va davr
talabini hisobga olib, mutaxassislarni kasbiy tayyorlashning yangi andozasi doirasida amalga
oshirilishi lozim.
Shu munosabat bilan ta’limning yangi sifatiga ta’lim jarayonini oliy o‘quv yurtining
ta’lim muhitidagi axborot elementini izchil birlashtirish yo‘li bilan qayta tashkil etish hisobiga
erishish mumkin. Ta’lim axborot modelining ustuvorligi g‘oyasini ro‘yobga chiqarish uchun,
o‘quvchilar, qo‘yilgan kasbiy vazifalarni kompyuter texnikasi yordamida yechish chog‘ida
amaliy unsurni kuchaytirish, axborot texnologiyalarini o‘rgatish bosqichlari o‘rtasida
vorisiylikni ta’minlash hisobiga ta’lim jarayonini intensivlashtirish talab etiladi. Bunga, oliy
o‘quv yurtining ta’lim muhitida, axborot madaniyatini shakllantirish tizimining modelini
tuzish orqali erishish mumkin.
Shuni ta’kidlash lozimki, ta’limni axborotlashtirish sharoitida o‘qituvchining roli yanada
kuchayadi. Bu pedagog o‘z ishini zamonaviy axborot vositalaridan foydalanish bilan
tavsiflanuvchi yangi pedagogik muhitda amalga oshirishi bilan bog‘liq. Shu bilan bir qatorda,
o‘qituvchi pedagogik faoliyatning yangi strategiyasi orqali ta’lim oluvchilarga o‘z ta’siri
doirasini kengaytirish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Bu sharoitda uning mehnati xususiyati
o‘zgaradi. Pedagog, birinchidan, ta’limning mualliflik metodik tizimini loyihalashiga;
ikkinchidan, axborot va pedagogika texnologiyalarini birlashtirish yo‘li bilan o‘quv fanining
didaktik
majmuini
ishlab
chiqishiga;
uchinchidan,
kommunikativ
darajada
va
foydalanuvchilarning EHM bilan o‘zaro aloqasi darajasida ta’lim oluvchilar bilan pedagogik
o‘zaro aloqa qilishni optimal tashkil etish mantiqini asoslab berishiga; to‘rtinchidan,
o‘quvchilarning bilish faoliyatini samarali boshqarish shakllari va metodlarini tanlashiga;
beshinchidan, o‘quv jarayonining zamonaviy monitoringini tashkil etish uchun nazorat
materiallari tizimini yaratishiga to‘g‘ri keladi. Shunday qilib, o‘qituvchi faoliyatining
mazmuni va tuzilishi ko‘proq darajada ijodiy xususiyat kasb etadiki, bu undan o‘z bilimlarini
muttasil yangilash va kasbiy o‘sishni talab qiladi.
Bo‘lajak o‘qituvchilarda axborot madaniyatini shakllantirish tizimining modelini ishlab
chiqish zarurati bir qancha omillar bilan belgilanadi: birinchidan, bunday model tadqiq
etilayotgan jarayonni tizim sifatida tasavvur qilish, uning o‘zaro aloqa qiluvchi va bir-birini
taqozo etuvchi, elementlari birligini aks ettiruvchi ichki tuzilishini asoslash va yoritish
imkonini beradi; ikkinchidan, bo‘lajak o‘qituvchilarni kasbiy tayyorlash sharoitida axborot
madaniyatini shakllantirish jarayoniga doir axborotni tizimga solish uchun imkoniyat yaratadi.
Texnologiya axborot madaniyatini shakllantirish tizimining muhim elementi bo‘lib, u
tizim faoliyati protsessual omillarining alohida tuguniga kiritiladi
.
O‘tkazilgan tadqiqot
natijalari pedagogik texnologiyani ilmiy bilimlardan didaktik foydalanishga qarab mo‘ljal
oluvchi tizimli kategoriya deb tavsiflash imkonini beradi. Bunda, iqtisodiy soha bo‘lajak
o‘qituvchilarda axborot madaniyatini shakllantirish tizimini amalga oshirish texnologiyasi,
shaxs axborot madaniyatining shakllanishiga izchil pedagogik ta’sir ko‘rsatish uchun zarur
vositalar, usullar va jarayonlar majmuidan tashkil topadi. Loyihalashtirilgan texnologiya
negizini quyidagi o‘zaro bog‘langan bosqichlarni o‘z ichiga oluvchi didaktik jarayonlar tashkil
etadi: 1) ta’limning diagnostik maqsadlarini qo‘yish; 2) ta’lim jarayoni texnologik
operatsiyalarining ketma-ketligini makon va vaqtda rejalashtirish; 3) ta’lim sifati va
boshqaruvning samaradorligini ob’ekt holatini kompleks tavsiflash orqali baholash mezonlari
va tartibga solinuvchi ko‘rsatkichlarni ishlab chiqish.
373
Do'stlaringiz bilan baham: |
