B. Q. Xaydarov

Nadurıs bólshekti aralas san kórinisinde ańlatıw:
9 dı 4 ke qaldıqlı bóliwdi yadımızǵa túsireyik : 9 : 4 = 2 (qaldıq1). 
Bunda 4 – bóliwshi, 2 – tolıq emes tiyindi, 1 sanı bolsa qaldıq edi (2-súwret). 
Demek, 94
__ = 2 + 1
4
__ = 2 1
4
__
bóliwshi
bólim
Tolıq emes tiyindi
pútin bólek
qaldıq
alım
8
1
__
4
2
__
9
–
2 14
__
Demek, aralas sannıń pútin bólegi tolıq emes tiyindiden, bólshek bóleginiń 
bólimi bóliwshiden, alımı bolsa qaldıqtan ibarat boladı eken.
ARALAS SANLAR
47
2
Bilimlerimizdi bayıtamız

---

41
Nadurıs bólshekti aralas san kórinisinde ańlatıw (yaǵnıy onıń pútin bólegin 
ajıratıw):
1) bólshektiń alımı bólimine bólinedi;
2) payda bolǵan tolıq emes tiyindi aralas sannıń pútin bólegi boladı;
3) qaldıq (eger ol bolsa) aralas sannıń bólshek bólegi alımı, bóliwshisi bolsa 
bólimi boladı.
2-mısal.
23
7
__ nadurıs bólshektiń pútin bólegin ajıratıń. 
Sheshiliwi.
23 ti 7 ge qaldıqlı bólemiz. Nátiyjede tolıq 
emes tiyindi 3, qaldıq bolsa 2 ekenligin tabamız (3-súwret). 
Demek, 23
7
__ = 3 2
7
__ .
21
2
__
7
3
__
23
–
bólim
pútin bólegi
alım
3
1. Aralas san dep qanday sanǵa aytıladı? 
2. Aralas sannıń pútin hàm bóshek bólegi qalay tabıladı?
3. Nadurıs bólshek aralas san kórinisinde qalay ańlatıladı?