B. Q. Xaydarov

Bu bobni o‘rganish natijasida
• 
Ulushlar va oddiy kasrlardan tayanch darajada foydalana 
olasiz;
• 
Kasrlarni taqqoslash va sonni kasriga ko‘ra o‘zini topa olasiz;
• 
To‘g‘ri va noto‘g‘ri kasrlarni hamda aralash sonlarni bir-
biridan farqlay olasiz; 
• 
Bir xil maxrajli kasrlarni qo‘shish va ayirishni bajara olasiz;
• 
Sonlar nurida oddiy kasrlarni tasvirlay olasiz;
• 
Noto‘g‘ri kasrni aralash songa va aralash sonni noto‘g‘ri 
kasrga aylantira olasiz;
• 
Aralash sonlarni qo‘shish va ayirishni bajara olasiz; 
• 
Kasrlarga doir masalalarni yecha olasiz
.
Quyidagi rasmga diqqat bilan nazar soling va hayotimizda kasr sonlarning 
o‘rnini tushuntirib bering.
http://eduportal.uz

---

18
A
ylana va doira 
Sirkulning ninali uchini 
O
nuqtaga qo‘yib, qalamli uchini shu nuqta atrofida 
aylantirilsa 
aylana
 
hosil bo‘ladi (1-rasm). 
O
nuqta 
aylana markazi
deb ataladi. 
Aylananing barcha nuqtalari uning markazidan baravar uzoqlikda yotadi.
Aylana tekislikni ikki qismga ajratadi. Tekislikning aylana ichidagi bo‘lagi 
(aylana bilan birgalikda) 
doira
deb ataladi (2-rasm). 
ULUSHLAR VA ODDIY KASRLAR
Eslab ko‘ramiz
41
O
O
a)
b)
1
3-rasmda doira (aylana) ning 
radiusi
va 
diametri
tasvirlangan.
Doira diametri uning radiusidan 2 marta uzun bo‘ladi
.
4-rasmda uchi 
A
va 
B
nuqtalarda bo‘lgan aylana 
yoyi
qizil rangda tasvirlangan.
2
B
A
A
B
A
O
O
O
diametr
radius
3
a)
b)
4
Ulushlar 
Yarim kilogramm, chorak soat, yarim litr kabi so‘zlarni ko‘p eshitgansiz. 
Kundalik turmushda ko‘pincha bir butun narsani ulushlarga bo‘lishga to‘g‘ri keladi.