B. Q. Haydarov

AYLANA VA DOIRA
26- §.
Sirkul (pargar)ning ninali uchini 
O
nuqtaga qo‘yib, qalamli uchini shu nuqta 
atrofida aylantirib chizamiz (1- rasm). Hosil bo‘lgan shakl 
aylana
deb ataladi 
(2- rasm).
Aylana tekislikni ikki qismga ajratadi. Tekislikning aylana ichidagi bo‘lagi 
(aylana bilan birgalikda) 
doira
deb ataladi (3- rasm).
O
nuqta 
aylana (doira) markazi
deb ataladi. Aylanani chizayotganda sirkul 
uchlari orasidagi masofa o‘zgarmadi. Shuning uchun aylananing barcha nuqtalari 
uning markazidan baravar uzoqlikda yotadi.
1- rasm
4- rasm
2- rasm
5- rasm
3- rasm
6- rasm
O
O
O
B
A
A
B
A
O
O
O
diametr
radius
V BOB. ODDIY KASRLAR

---

118
Aylananing 
O
markazini uning biror 
A
nuqtasi bilan tutashtiradigan 
OA
kesma 
aylananing radiusi
deb ataladi (4- rasm). Shuningdek, aylananing radiusi u 
chegaralab turgan doiraning radiusi ham bo‘ladi. 
Ravshanki, aylananing barcha radiuslari bir-biriga teng bo‘ladi.
5- rasmda 
AB
kesma aylana (doira) markazidan o‘tib, uning 
A
va 
B
nuqtalarini 
tutash tirayapti. 
AB
kesma 
aylana (doira) diametri
deb ataladi.
Aylananing 
AB
diametri 
AO
va 
OB
radiuslardan tashkil topgan. Shuning 
uchun aylana diametri uning radiusidan 2 marta uzun bo‘ladi.
6- rasmda 
A
va 
B
nuqtalar aylanani ikki qismga ajratyapti. Bu qismlarning har 
biri 
aylana yoyi
, 
A
va 
B
nuqtalar esa 
yoyning uchlari
deb ataladi.
567.
Daftaringizga 
O
nuqtani belgilang. Uni markaz 
qilib sirkul yordamida aylana chizing. Chizg‘ich 
bilan aylananing radiusini o‘lchang. Bu aylananing 
diametri nimaga teng?