B. Q. Haydarov

539. 
To‘g‘ri burchakli parallelepipedning hajmi 3366 sm
2
va balandligi 33 sm 
bo‘lsa, asosining yuzini toping.
541. 
Santimetrda ifodalang:
a) 5 m 8 dm; 
b) 11 m 9 dm;
d) 6 m 3 dm;
e) 800 mm; 
f) 2 dm 12 sm 40 mm. 
542. 
Kub santimetrda ifodalang:
a) 8 dm
3
;
b) 22 dm
3
; 
d) 5 dm
3
80 sm
3
;
e) 120 000 mm
3
;
f) 7 m
3
9 dm
3
. 
543.
Aluminiydan o‘lchamlari 7 sm, 10 sm va 12 sm bo‘lgan, to‘g‘ri burchakli 
paral lelepiped shaklidagi detal tayyorlandi. 10 sm
3
hajmdagi aluminiy 
parchasining massasi 27 g bo‘lsa, detalning massasini toping.
Uyda bajariladigan mashqlar
a)
b)
d)
e)
13- rasm
14- rasm
540.
Agar bitta kichik kubchaning hajmi 1 dm
3
bo‘lsa, 14- rasmda tasvirlangan 
jismlarning hajmini aniqlang.
a)
b)

---

114
IV BOBNI TAKRORLASHGA DOIR MASALALAR
25- §.
25.1. Bo‘laklarga doir masalalar yechish 
1- misol. 
Qulupnaydan murabbo tayyorlash uchun 3 hissa (bo‘lak) 
qulupnayga 2 hissa (bo‘lak) shakar aralashtirish lozim. 18 kg qulupnayga 
qancha shakar aralashtirish kerak bo‘ladi?
Qulupnay
– 
18 kg
Shakar – ? kg
3 hissa
2 hissa
Yechish. 
Shartga ko‘ra, 18 kg qulupnay 3 hissani tashkil qiladi. Demak, 
1 hissa qulupnay 18 : 3 = 6 (kg) ga teng. Unda, shakar 2 hissani, ya’ni 
2 
∙ 6 = 12 (kg) ni tashkil qiladi.
Javob:
12 kg shakar aralashtirish zarur. 
2- misol. 
Beton qorishmasi tayyorlash uchun 3 hissa qumga 2 hissa 
sement aralashtiriladi. 60 kg beton qorishmasi tayyorlash uchun necha 
kilogramm qum va necha kilogramm sement olish kerak?
Qum – ? kg
Qorishma – 60 kg
Sement – ? kg
3 hissa
2 hissa
Yechish. 
Beton qorishmasi jami 3 + 2 = 5 hissadan iborat. Unda 1 hissa 
qorishma massasi 60 : 5 =12 (kg) ni tashkil qiladi.
Demak, 60 kg beton qorishmasi tayyorlash uchun qumdan 3 hissa, ya’ni 
3 ∙ 12 = 36 (kg), sementdan esa 2 hissa, ya’ni 2 ∙ 12 = 24 (kg) kerak bo‘ladi
Javob:
36 kg qum, 24 kg sement kerak bo‘ladi.