|
Savollarga javob bering!
1. Ko‘paytirishning qo‘shishga nisbatan taqsimot qonunini misollarda
tushuntiring.
2.
(
a
–
b
) ·
c
=
a
·
c
–
b
·
c
yozuv qaysi qonunni ifodalaydi?
3. Umumiy ko‘paytuvchini qavsdan tashqariga chiqarishni misollarda
tushuntiring.
4.
(
a
+
b
) ·
c
ifodada qavslarni ochish uchun qaysi qonundan foydalanish
kerak?
1- kun:
Javob: 55 kg.
2- kun:
3
x
x
220 kg
x
+ 3
x
= 220,
4
x
= 220,
x
= 220 : 4,
x
= 55.
Javob: 600 g.
Sariq:
Ko‘k:
3
x
2
x
1500 g
2
x
+ 3
x
= 1500,
x
= 1500 : 5,
5
x
= 1500,
x
= 300,
2
x
= 2
∙ 300 =
600.
78
Sinfda bajariladigan mashqlar
349.
Qaysi hisoblash usuli qulay:
a) (100 + 40) · 9 = 140 · 9 = ... yoki (100 + 40) · 9 = 100 · 9 + 40 · 9 = ...?
b) 8 · (40 – 1) = 8 · 39 = ... yoki 8 · (40 – 1) = 8 · 40 – 8 · 1 = ...?
350.
Hisoblang:
a) 7 · (10 + 4);
b) 9 · (100 + 10);
d) 8 · (90 + 1);
e) 4 · (30 + 100);
f) 6 · (20 + 7);
g) 5 · (100 – 3).
351.
Ko‘paytirishning taqsimot xossalaridan foydalanib, ko‘paytmani qulay
usulda hisoblang:
a) 51 · 7;
b) 299 · 4;
d) 24 · 11;
e) 3 · 71;
f) 4 · 701;
g) 505 · 6.
Namuna:
a) 51 · 7 = (50 + 1) · 7 = 50 · 7 + 1 · 7 = 350 + 7 = 357.
352.
Biror sonni 15 ga ko‘paytirishni oson bajarsa ham bo‘ladi. Buning
uchun bu sonni 10 ga ko‘paytirib, ko‘paytmaga hosil bo‘lgan sonning
yarmini qo‘shib qo‘yish kifoya:
34 · 15
= 34 · (10 + 5) = 34 · 10 + 34 · 5 =
340 + 170
= 510.
Bu usuldan foydalanib quyidagi ko‘paytmalarni hisoblang:
a) 66 · 15;
b) 160 · 15;
d) 42 · 15;
e) 640 · 15.
353.
Qavslarni oching:
a) 5 · (
x
+ 3);
b) (6 +
x
) · 2;
d) 4 · (
x
– 8);
e) (
y
– 7) · 3;
f) 12 · (
c
+ 8);
g) (4 –
y
) · 5.
354.
Ifodani soddalashtirib uning qiymatini toping:
a) 23
a
+ 13
a
, bunda
a
= 9;
b) 34
b
– 17
b
, bunda
b
= 19.
355.
Uch xonali sonni 1001 ga ko‘paytirish uchun uning yoniga yana shu
sonning o‘zini yozish kifoya. Bu qoidani a) 321
·
1001; b) 478
·
1001;
d) 905 · 1001 misollarda tekshirib ko‘ring va uning to‘g‘riligini asos
lang.
Namuna:
639 · 1001
= 639 · (1000 + 1) = 639 000 + 639 =
639 639.
356.
Ifodadagi umumiy ko‘paytuvchini qavsdan tashqariga chiqarib, uning
qiymatini toping:
a) 81 · 21 + 19 · 21;
b) 252 · 80 – 252 · 70;
d) 201 · 91 + 112 · 91;
e) 696 · 24 – 696 · 14; f) 53 · 17 + 32 · 17;
g) 23 · 99 – 23 · 51.
Namuna:
a) 81 · 21 + 19 · 21 = (81 + 19) · 21 = 100 · 21 = 2100.
357.
Ifodadagi umumiy ko‘paytuvchini qavsdan tashqariga chiqarib, uni ko‘paytma
ko‘rinishida ifodalang:
a) 15
x
+ 34
x
;
b) 49
x
– 24
x
;
d)
100
x
–
x
;
e) 89
b
– 39
b
;
f) 999
x
+
x
;
g)
597
p
– 197
p
.
Namuna:
a) 15
x
+ 34
x
= (15 + 34) ·
x
= 49
x
.
79
358.
Ifodaning qiymatini toping:
a) 72
a
+ 32
b
, bunda
a
= 9 va
b
= 12;
b) 77
p
+ 45
q
, bunda
p
= 23 va
q
= 51.
359.
a) 54; b) 31; d) 86 sonini 101 ga ko‘paytiring. Natijalar asosida ikki
xonali sonni 101 ga og‘zaki ko‘paytirish qoidasini yozing va asoslang.
Namuna:
63 · 101
= 63 · (100 + 1) = 63 · 100 + 63 = 6300 + 63 =
6363.
360.
Agar to‘g‘ri to‘rtburchakning perimetri 390 sm bo‘lsa, 2- rasmdagi ma’lu-
motlardan foydalanib uning tomonlarini toping.
361.
Ifodani soddalashtiring:
a) 5
x
+ 23 + 4
x
+ 1;
b) 12
y
+ 31 + 34
y
+ 8;
d) 72 + 23
p
+ 30 + 44
p
+ 1;
e) 55
d
+ 23 + 45 + 45
d
.
362.
Tenglamani yeching:
a) 3
x
+ 4
x
+ 17 = 24;
b) 8
y
+ 56 + 4
y
= 80;
d) 11
p
– 4
p
– 25 = 24;
e) 18
d
+ 5
d
– 23 = 23.
363.
Ikki kunda 2350 kg kartoshka terildi. Ikkinchi kun birinchi kunga
qaraganda 4 marta ko‘p kartoshka terildi. Birinchi kun qancha kartoshka
terilgan?
Namuna:
Yuqorida ko‘rilgan 6 misol.
364.
3rasmdagi qaysi holda arzon xarid amalga oshiriladi?
5
x
8
x
2- rasm
3- rasm
1 donasi
15 800 so‘m
2 donasi
31 000 so‘m
365.
5 hissa suvga 2 hissa tuz qo‘shib aralashma hosil qilindi. 14 kg
aralashma hosil qilish uchun qancha tuz kerak bo‘ladi?
Namuna:
Yuqorida ko‘rilgan 7 misol.
366.
Muzqaymoqning 7 qismi sut, 2 qismi sariyog‘ va 2 qismi shakardan
iborat. 1 kg 210 g muzqaymoq tayyorlash uchun qancha sut kerak
bo‘ladi?
367.
7 qatorning har biriga 24 tadan pomidor ko‘chati ekildi. So‘ng bu
qatorlarning har biriga yana 8 tadan qo‘shimcha ko‘chat ekildi. Jami
necha tup ko‘chat ekilgan?
368.
Saodat bir son o‘yladi. Uni oldin 15 ga ko‘paytirdi, song uni alohida
yana 45 ga ko‘paytirdi. Natijalarni qo‘shganda 1500 hosil bo‘ldi. Saodat
qaysi sonni o‘ylagan?
80
Do'stlaringiz bilan baham: |
