B. Q. Haydarov

809.
Tengsizlikni tekshiring.
a) 2 > 1,75; b) 18,006 < 19,0001; d) 71,2 > 71,2005; e) 24,009 < 23,999.
Uyda bajariladigan mashqlar
810. 
2,47; 3,8; 0,0703 va 231,808 o‘nli kasrlarning o‘ng tomoniga nollar yozib, 
ularning verguldan keyingi raqamlari sonini tenglashtiring.
811.
Miqdorlarni taqqoslang:
a) 57,99 va 58,01; 
d) 1129,9 va 1130, 01; 
f) 91,39 va 91,4;
b) 60,529 va 60,530; e) 34,890 va 34,891;
g) 124,5 va 124,501.

---

163
812.
Har bir chizmada 0,5842 sonini belgilang:
a)
b)
d)
1
0,6
0,59
0
0,5
0,58
813.
Daftarning 10 ta katagi uzunligini birlik kesma sifatida olib, sonlar nurida 
A
(0,1);
B
(0,3);
C
(1,2) va 
D
(1,8) nuqtalarni belgilang.
814. 
Nuqtalardan qaysi biri sonlar nurida o‘ngda joylashgan? 
 
a) 
A
(2,1) yoki
B
(2,3);
b) 
C
(10,5) yoki
D
(10,509).
815. 
To‘g‘ri tengsizlik hosil qilish uchun katakcha o‘rniga qo‘yish mumkin bo‘lgan 
hamma raqamlarni toping:
a) 0,�3 > 0,13; b) 0,1� < 0,18; 
d) 5,64 > 5,�8; 
e) 3,51 < 3,�1.
816.
 
Oralaridagi masofa 782 km bo‘lgan ikki shahardan ikki poyezd bir-biriga 
qarab turli vaqtda yo‘lga chiqdi. Birinchi poyezd 52 km/soat, ikkinchisi 
61 km/soat tezlik bilan yurdi. Birinchi poyezd 416 km yurganidan keyin 
ikkinchisi bilan uchrashdi. Poyezdlardan biri ikkinchisidan necha soat oldin 
yo‘lga chiqqan?
817. 
Amallarni bajaring:
a) 79348 – 64 · 84 : 28 + 653900 : 130;
b) 108150 : 525 + 24 · (10000 – 24 · 303) – 23598.
818. 
Vatanimiz qadimiy yodgorliklarga boy. Quyidagi rasmlarda O‘zbe-
kistonning turli viloyatlaridagi minoralar keltirilgan:
a) Xiva shahridagi Islom Xo‘ja minorasi, balandligi – 44,5 m.
b) Vobkent minorasi, balandligi – 39 m;
d) Jarqo‘rg‘on minorasi, balandligi – 21,6 m;
e) Toshkent shahridagi Hazrati Imom masjidi minoralari, balandligi – 59 m;
f) Xiva shahridagi Kalta Minor, balandligi – 28 m;
g) Buxoro shahridagi Minorayi-Kalon, balandligi – 45,5 m, 
Bu minoralarning balandliklarini kamayib borish tartibida joylashtiring.
a)
e)
b)
d)
f)
g)
e)
f)
g)

---

164
1- misol.
4,5 va 1,451 o‘nli kasrlarni qo‘shaylik.
Oldin ularning verguldan keyingi raqamlari sonini tenglashtiramiz. Buning 
uchun ulardan birinchisining o‘ng tomoniga ikkita nol yozamiz: 4,5 = 4,500. 
So‘ng ularni aralash son ko‘rinishida yozamiz va qo‘shamiz:
4,500 = 4
500 
1000
____ ,
1,451 = 1 451 
1000
____ , 
4,5 + 1,451 = 4
500 
1000
____
+ 1
451
1000
____
= 5
500 + 451 
1000
________
= 5
951
1000
____
= 5,951.
Demak, 4,5 va 1,451 o‘nli kasrlarning yig‘indisi 5,951 ga teng.
Bu natijani o‘nli kasrlarni «ustun» ko‘rinishida qo‘shib ham 
hosil qilish mumkin (1- rasm).
2- misol.
Endi shu sonlarning ayirmasini ham topaylik:
4,5
–
1,451 = 4
500 
1000
____
– 1
451
1000
____
= 3
500 – 451 
1000
________
=
3
49
1000
____
= 3,049.
Bu holda ham natijani o‘nli kasrlarni «ustun» ko‘rinishida 
ayirib, qulayroq usulda topishimiz mumkin (2- rasm).
O‘nli kasrlarni qo‘shish (ayirish) uchun