Б ой аёл / т ар ж и м о н : а зи зб е к а ҳ м ад ж ан о в Т

НИМАНИДИР ТУШУНМАЁТГАНИНГНИ 
ҚАНДАЙ ТУШУНИШ МУМКИН
Бу саволга жавоб беришимда кўп йиллардан бери ўқитиш 
методи (услуби) билан шуғулланиб келаётган дугонам ёрдам 
берди. У мендан сўради:
- Сен бирор сатрни ўқийсан-ку, тушуна олмайсан, сенда 
шундай бўлганми?
Ҳа, - тан олдим мен, - бундай нарса кўп бўлади.
Унинг тадқиқотлари шуни кўрсатдики, агар одам ўқиш 
пайтида тушунмаган сўзга дуч келса, унинг эътибори маз- 
мундан чалғийди ва тушунмаган ҳолда гапни қайта ўқийди 
ёки сатрни бир неча бор такрорлайди. Сўзнинг нима ҳакда- 
лигини тушунмаса, у бир бутун гапни тушунмайди. Бу муам- 
мони қандай ечишни дугонам билан суҳбатлашдим.
- Ҳаммаси оддий, - жавоб берди у. - Шунчаки ўша но- 
таниш сўзни тушуниш учун луғатга қараш керак ва ўқишни 
давом эттириш лозим.
Шунинг учун ҳам мен ҳамиша ўзим билан луғат олиб 
юраман ва агар бирор сўзни икки бор қайтариб ўқишни бо- 
шласам, дарров луғатга қарайман.
Профессионал жаргонлар сармоялаш соҳасида жуда кўп. 
Баъзида мен тўртта тушунмаган сўзлар билан келадиган
89

---

гапларга дуч келаман ва уларни ўзимча кераксиз, деб ҳисо- 
блаб, ўкигим келмай туради. Лекин барибир луғатни очиб, 
уларнинг аҳамиятини билишга ва эслаб қолишга ҳаракат қи- 
ламан. Баъзан мен мактаб дарсликларини ёдимга оламан ва 
янги сўзлардан гап ҳосил қилишга ҳаракат қиламан.
Ва бу ёрдам беради! Олдинига кўп вақт кетади, бироқ 
ўқиганларимни тушунишим осонлашиб боради ва менинг 
луғат бойлигимга кўп янги иборалар қўшилиб боради.
КЎП НАРСАНИ ТУШУНИШ - ЯХШИ НАТИЖА
Кўп хонадонли кўчмас мулк борасидаги битимлар ҳақида 
бир брокер билан сухбатлашдим. У менга ибораларни айта 
бошлади:
Қарз миқцорига тегишли баҳо 80 фоизни ташкил қилади. 
Молиялаштириш нормаси - 9 фоиз. Даромаднинг ички қўй- 
илмаси - 19 фоиз.
- Молиялаштириш нормаси нима ўзи? - сўрадим.
- Норма қанча баланд бўлса, битим шунчалик фойдали, 
- жавоб берди у.
- Хўп, майли, лекин бу тушунча нимани англатади? Ўша 
норма қандай ҳисобланади? У нимани ўлчайди?
У нима деб тушунтиришни билмай деди:
- Бу унчалик керакли нарса эмас, асосийси бу уй - фой- 
дали молиялаштириш.
- Аслида эса у ўзи нима ҳакда гапираётганини ўзи ту- 
шунмасди. У ибораларнинг аҳамияти ҳақида тушунчага эга 
бўлмай туриб ишлатаётганди. Бундан ташқари, у айтаётган 
рақамларнинг ҳам мазмун-моҳияти йўқ эди. Битим эса уму- 
ман фойдали эмасди ҳам.