B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

1 Q a r a n g : N . 
Rostovsev. 
O 'rta m aktabda tasviriy sa n ’atn i o 'q itish
m eto d ik a si. М ., 1 9 8 0 - у.
126

---

s a n ’a t u z o q v a q t d a n s o 'n g y a n a u y g ‘o n d i “ , s a n ’a t ta r i x id a
„ U y g 'o n i s h d av ri'' kategoriyasi vujudga keldi, d e g a n edi. Bu 
davrda Italiyada L eo n a rd o da Vinchi, Rafael, M ikelanjelo kabi 
tasviriy s a n ’atn ing buyuk dah o lari yetishib chiqdi. U la rn in g har 
biri o ‘ziga xos s a n ’at m aktablarini, shuningdek, rasm chizishning 
turli sohalari b o 'y ic h a nazariy asoslarini yaratdilar. L e o n a rd o da 
Vinchi „plastik a n a to m iy a n i'', „hav on in g chiziqli perspektivasini", 
Alberti „ pe rspektivani" nazariy jih a td a n asoslab berdilar. A m m o
b u tu n s a n ’at tarixida rasm ch izish uslubiyoti b o 'y ic h a ba rc h a
n a z a r iy o tc h ila r c h e k la n ib keldilar. R asm ni m a k ta b d a o 'q itis h
b o 'y ic h a b iro n - b ir uslubiy tavsiya bera olmadilar.
Faqat X V I—XVII asrlarga kelib, m ak tab da tasviriy s a n ’atni 
o 'q itis h b o 'y ic h a bir q a to r pedagog olim lar s h u g 'u lla n a bosh- 
ladilar.
T a n iq li c h e x p edagog i Y .O .K o m e n s k i y d a n ( 1 5 9 2 — 1670) 
b oshlab, J o n Lokk (1632— 1404), Russo (1712— 1778), D idro 
( 1 7 1 3 - 1 7 8 4 ) , Pestalotsi ( 1 7 4 6 - 1 8 2 7 ) , K .D .U sh in sk iy (1824— 
1871) kabi pedagoglar m a k ta b d a tasviriy s a n ’atni o 'q itish b o 'y i­
c ha o 'z la rin in g dastlabki qarashlarini yaratdilar. U la r rasm o 'quv 
pred m e tin i m ak tab u m u m t a ’lim fanlari qatoriga kiritib, bolaning 
g a rm o n ik tarbiyasidagi roliga katta b a h o berdilar. Pestalotsining 
shogirdi P e tr Shm it I, „ R a s m m ex anik m ash q d a n ib o ra t“ , — 
degan nazariyaga zarba berib, „ R a s m o 'q u v c h i tafakkuri va tasav- 
vurini o 'stim v ch i asosiy omil yoki u aql g im n a stik a sid ir''1,— degan 
ilmiy xulosani beradi.
1835- yilda Parijda a k a -u k a A leksandr va F e r d e n a n t D yu- 
pular bepul rasm m aktabini tashkil etdilar.
1715- yildan boshlab Rossiya m aktablarida rasm fani o'qitila 
boshladi. 1735-yili rasm chizishni o'qitish b o 'y ic h a Preslerning 
m etod ik q o 'lla n m asi, 1834- yilda Sapojnikovning u m u m iy t a ’lim 
m aktablari u c h u n „R asm kursi“ o 'q u v q o 'lla n m ala ri n a sh r etildi.
1 8 2 5 - yilda moskvalik b o y a r S .S tro go n ov tashabbusi bilan 
rasm o'qitu vch isi tayyorlaydigan bilim yurti ochildi.