B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

e
rasm. 
Ko‘zni o'rgatish mashqlan. Chiziqlar.

---

Rassomlikda eng katta masofalarni tasvirlashdan tortib, eng 
qisqa, tor, yoysim on va notekis o 'rin la rn i, yorug‘-soyalarni, 
h atto tezlik va sekinlikni ham tasvirlay oladigan vosita bu 
shtrixlardir.
Shtrixlar 
— sirtlarning holatini, ularni tekis-notekisligini, 
tozaligi, yorug'-soyalarini, sh u ’la va yaltiroqligini ham ifoda etish 
vositasi b o i i b xizmat qila oladi.
Rasm chizuvchi shtrixdan foydalanganda, eng aw al u shtrix 
beriladigan o 'rinn i yaxshi kuzatishi, shtrix yo'llarini topa olishi, 
uni idrok eta olishi zarur.
Shtrixlar — tekislikning yo'nalishiga ko‘ra tik, yotiq, o'ngga, 
chapga qiyalatilgan, ikki tom onlam a, ustma-ust beriladi. A m m o 
shuni esda tutish lozimki, rasm chizuvchi shtrix chiziqlarini 
(albatta bir yo'nalishdagisini) parallel holda bo'lishiga e ’tibor 
berishi kerak. Bu shtrixlar oddiy rasm yoki etud ch izishdan 
boshlab, akadem ik rasm chizishgacha asosiy tasvirlash vositasi 
sifatida q o ‘llanilladi.
Tasvirlashning yana bir vositasi — nuqtalardir. N u q talar 
kamroq ishlatilsa-da, uning yordam ida har qanday tekislikni, 
masofani, yorug‘- soyalarni tasvirlash mumkin. Ayrim hollarda 
sirt tekisligini, undagi yorug'-soyalarni yoki suyuqlik yuzalarini 
ifodalashda ham nuqtadan keng foydalaniladi.
Rasm chizishga qiziqib, uni o ‘rganishga astoydil kirishayotgan 
har bir kishi shoshilmay, ishni narsaning o'ziga qarab rasmni 
chizishdan boshlab dastlabki m ashqlarni sabr-ch id a m bilan, 
mustahkam egallab olishi lozim. Buning uchun q o ‘llanmada zaru- 
riy mashq k o ‘rsatma — vazifalari berilgan. Ularda turli holatdagi 
chiziqlar, shtrixlar, ularning qo'llanishi bo'yicha oddiy shakllar, 
tekisliklar berilgan bo'lib, bularni mashq qilish jarayonida qalamni 
ushlash, uni yo'naltirish, chiziq va shtrixlarni istalgan tom onga 
yo'naltirish, istalgan holatda burish, istalgan rang, yorug'-soya- 
larni berish yo'llari o'rganib olinadi ( 1 2 - rasm).
Chiziqlar, shtrixlar va nuqtalar bilan sirtlarni tasvirlashni 
o 'zlash tirib o lg an dan so'ng, asta-sek in narsalarning rasmini 
chizishga o'tiladi. Bunda narsalarni o'ziga qarab rasm chizish 
mashqlari g'oyat samarali bo'ladi.
57

---

Qiya chiziqlar 
» 
chizishda
Yoy chiziqlar 
chizishda
Qisqa shtrixlashda
Uzun shtrixlar 
o'tkazishda
Qiya-tik
chiziqlar
chizishda
To‘g‘ri-ochiq 
chiziqlar 
chizishda
Uzun, ingichka 
shtrixlar chizishda
■ferr.
Kengroq tekislikni 
bo'yashdagi shtrixlar 
chizishda
Uzun, yo‘g‘on 
shtrixlar berishda