B mengliyev, G. Tojiyeva

a – til orqa, lablanmagan, keng unli. U ko`proq qipchoq shevalaridagi o ni ifodalaydi. Chunonchi, ata (ota), bala (bola), bash 
(bosh) kabi. 
ə
 -a unlisining tor va qisqa varianti: 
ə
 k 
ə
 (aka), ana (
ə
 n 
ə
) ….
o - o` unlisining urg`u tushmagan varianti: otin (o`tin), g`oza (g`o`za), jora (jo`ra) kabi. 
o - o` unlisining til orqa, lablangan, o`rta keng varianti. Bu variant juda ko`p qishloq shevalarida uchraydi: yol (yo`l), qol (qo`l), 
oraq (o`roq) kabi. 
Rus tilida unli tovushlarning (fonemalarning) variantlarini aks ettirish uchun (ъ, b, ^ ъ ) kabi diakritik belgilar qabul qilingan. 
Transkripsiyada yumshoq undoshlar alohida belgi (‘) bilan ko`rsatiladi. 
Masalan, (быть-быт`, любов-л` увоф) kabi. 
O`zbek tilidagi undoshlar transkripsiyada o`z holicha alifbodagi harflar kabi qo`llaniladi. Faqat l, v undoshlarining variantlariga
maxsus diakritik belgilar qo`yiladi. Va yana ng undoshi n tarzida, sirg`aluvchi j undoshi j
1
tarzida belgilanadi. 
Mavzuni mustahkamlash uchun savol va topshiriq: 
1. Nutq tovushlarining ijtimoiy qiymatga ega ekanligini isbotlashga harakat qiling. 
2. Tovushning harf va fonemadan qanday farqi bor? 
3. Transkripsiya nima? Bu so`z qaysi sohalarning o`ziga xos atamasi 
hisoblanadi?
4. Transkripsiyani nima uchun o`rganamiz? 
5. Transkripsiya tamoyillarini orfografiya prinsiplaridan qanday farqi bor? 
6. Transkripsion belgilar qanday tuziladi? Diakritik belgi nima? Misollar asosida tushuntiring. 
7. Fonetik transkripsiyaning fonologik transkripsiyadan qanday farqi bor? 
8. Grafematik transkripsiya nima? 
9. Xalqaro fonetik alifbodan nima maqsadda foydaniladi? 
10.Quyidagi kichik matnni transkripsiyada yozing:
Fikrni chiroyli va ravon ifodalay olish, tushunarli qilib so`zlash va aniq, lo`nda javob berish jamiyat a’zolari uchun eng zarur va 
yaxshi xislatdir.