B mengliyev, G. Tojiyeva



Download 2,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet41/182
Sana02.06.2022
Hajmi2,83 Mb.
#630109
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   182
Bog'liq
tilshunoslikka kirish b.mengliyev, g.tojiyeva

Darajali ziddiyat a’zolari kamida uchta bo‘lib, bir belgining o‘sib borishiga ko‘ra a’zolar qator hosil qiladi. Darajali ziddiyat 
ham tilning barcha sathlarida uchraydi. Masalan, fonetikada unli fonemalar tilning ko‘tarilish darajasiga ko‘ra ziddiyat hosil qiladi: [o]~ 
[o‘]~ [u]. Leksikada [tuzuk] ~ [durust]~ [yaxshi]~ [ ajoyib], [shivirla]~ [pichirla]~ [ayt]~ [gapir]~ [baqir]~ [hayqir], morfologiyada [harakat 
nomi] ~ [sifatdosh] ~ [ravishdosh] (fe’lnini o‘zgalash darajasiga ko‘ra belgisi asosida) kabi darajali ziddiyatlar hosil qilinadi.
Teng qiymatli ziddiyatda ikki a’zo o‘ziga xos xususiyatiga ko‘ra qarshilantiriladi. Masalan, jarangli va jarangsiz undoshlar; 
oq va qora: men va sen, ona va ota kabi bir-biriga qarama-qarshi ma’noli so‘zlar birligi teng qiymatli ziddiyatda turadi. 
Ziddiyatlar a’zolari miqdoriga ko‘ra ikki a’zoli (binar) va uch (ko‘p) a’zoli (ternar) ziddiyatlarga bo‘linadi. Noto‘liq teng qiymatli 
ziddiyatlar binar va darajali ziddiyat ternar ziddiyat deyiladi.
 


36 
Mavzuni mustahkamlash uchun savol va topshiriq: 
1. Til birliklarining o‘zaro munosabati deganda nimani tushunasiz? 
2. Paradigmatik munosabatda til birliklari qay tarzda joylashadi? 
3. Sintagmatik munosabat til birliklari uchun xosmi yoki nutq birliklari uchun? 
4. Sintaktik aloqa nima? Uning sintagmatik munosabat bilan qay darajada bog‘liqlik tomoni mavjud? 
5. Ierarxik munosabat nima? Misollar keltiring. 
6. Ierarxik munosabatda til birliklari qay tarzda bog‘langan bo‘ladi? 
7. Sintagmatik munosabat til birliklarining qanday joylashuviga asoslandi? 
8. Noto‘liq, darajali, teng qiymatli ziddiyatlarning bir-biridan farqli tomonlarini sanang. 
9. Lisoniy ziddiyat turlariga tilning fonetik, leksik, morfologik sathlaridan misollar keltiring 
10. Lisoniy ziddiyatlar barcha turlar uchun xosmi va ular qay darajada o‘rganilgan? 
11. Ikki (binar) va uch (ko‘p, ternar) a’zoli ziddiyatlar atamasini izohlang. 

Download 2,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   182




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish