B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov

Rasm 23. Karnil universitetidagi lizimetrning yuqori tomonidan k
o‘rinishi
 
 
Rasm 22. Karnil universitetidagi lizimetrning yon tomonidan k
o‘rinishi
 

---

190 
 
Bromberge qishloq xo‘jalik institutidagi lizimetrlar 
Bromberg qishloq xo‗jalik institutidagi lizimetrlar Gerlax (Gerlah, 
1928) loyixasiga ko‗ra kurilgan . Bu lizimetrlar pishiq g‗ishtdan kurilgan 
bo‗lib, yuza tomoni sement bilan qoplanadi. O‗lchami 2x2x1.1 metr. 
Lizimetrning tubi sifatida ko‗plab mayda tuynukchalari mavjud bo‗lgan 
rux qoplamasi yuritilgan 1 sm qalinlikdagi temir plastinkasi hisoblanadi. 
Bu plastinka ostiga yuzasi kvadrat shaklidagi , o‗rtasida tuynuk trubasi 
bo‗lgan varonka joylashtiriladi.Qabul qiluvchi asos sifatida g 
krani,baronometrli h trubkasi va ko‗shimcha i trubkasi bo‗lgan qabul 
qilishda suyuqlik o‗lchamini ko‗rsatuvchi ruxli silidr hisoblanadi. 
Lizimetrni tuproq bilan to‗ldirish oldidan uning tubiga 0.1 metr 
qalinlikda shag‗al solinadi. Bu turdagi tadqiqotlarda lizimetrlar soni 10 
donadan iborat bo‗ladi. 
Bu turdagi lizimetrlarga Lion va Bitselya loyixasiga ko‗ra 1918 yilda 
asos solingan. Lizimetrlar kvadrat shaklida (127x127sm) bo‗lib . betondan 
kuriladi.Devorlarining chukurligi 129.5 santimetrga teng. Tuproq chetka 
devorlariga ko‗ra 7.5 santimetr qolguncha, biroq er sathi bilan bir hil 
holatga kelguncha to‗ldiriladi.
Lizimetrning Tubki qismi ekssentrik ko‗rinishdagi , ya‘ni biroz 
yon tomonga og‗gan voronkasimonshaklda .Lizimetrlar soni 24 dona 
bo‗lib, ikki qatorda joylashtiriladi. Lizimetrlar orasidagi masofa 183 
ssantimetrga teng. Er osti karidorining pollari lizimetrning yuqori qismiga 
nisbatan 305 santimetr pastroqda joylashadi. Lizimetrda haroratning 
o‗zgarib turishini oldini olish uchun er osti karidorining yuqori qismida 
o‗zining alohida lizimetrning ichki yuzasigi o‗xshamagan devorlari 
mavjud. Lizimetrlar va bu devorlar oralig‗iga tuproq to‗ldiriladi. 
Lizimetrlar tuproq bilan to‗ldirishdan oldin ichki tomonidan 
betonda mavjud bo‗lgan kalsiy bilan sho‗rlanishini oldini olish maqsadida 
suv o‗tkazmaydigan asfalt bilan qoplanadi. Lizimetrning yuqorigi 
qirg‗oqlari va 15 sm qalinlikdagi tubki qismi asfalli qatlamni tuproqqa 
ishlov beoish jarayonida shikastlanishini oldini olish uchun metal listlari 
bilan qoplanadi. 
Lizimetrdan suvlarni chiqaruvchi tuynukchalar uzunligi 61 sm , 
diametri 5 sm bo‗lgan mis trubkalari hisoblanadi. Bu turdagi lizimetrlar 
Evropa davlatlarida va AQSH da keng ko‗llaniladi.

---

191