B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov

 
 
 

---

186 
Beton va g‘ishtli lizimetrlar 
 
Qishloq xo‗jaligida eng keng tarqalgan va ko‗llaniladigan 
lizimetrlardan biri beton va g‗ishtli lizimetrlar hisoblanadi. Bu lizimetrlar 
diyarli barcha rivojlangan davlatlardagi qishloq xo‗jalik ilmiy tadqiqot 
institutlari va oliygoxlaridagi o‗quv tajriba xo‗jaliklarida mavjud. 
Bu xildagi lizimetrlar boshqa turdagi lizimetrlarga nisbatan 
tannarxi arzon, kurilish konstrukturasi sodda , foydalanish uchun kulay 
hisoblanadi. O‗z navbatida beton va g‗ishtli lizimetrlarning ham ko‗plab 
turlari mavjud. 
YAngi Aleksandriya qishloq xo‘jalik institutining
lizimetrlari 
Bu turdagi lizimetrlar dastlab 1903 yili P.F.Barakov loyixasiga ko‗ra 
kurilgan. 
Dastlab uzunligi 20 metr, kengligi 4 metr, chukurligi 2 metr bo‗lgan 
xajmda tuproq sig‗imiga ega bo‗lgan chukurlik tayyorlab ko‗yiladi. 
So‗ngra uning tubiga 0.6 metr qalinlikda beton yotkizilgan , uzunligi 1.5 
metr, eni 1 metr o‗lchamdagi ikki qator massiv holatda bo‗ladi.Har bir 
bunday massivda xajmi 1 m3 (1x1x1) o‗lchamdagi 12 tadan beton 
lizimetrlar bo‗ladi. Lizimetrlarning tagi va yon devorlarining qalinligi 0.1 
metr. YOg‗in suvlari lizimetrga oqmaydigan holatda bo‗lishi uchun 
lizimetrning yuqori qismi sement bilan silliq shuvab chiqiladi. 
Har bir lizimetr yo‗lak tomondan tubigacha yuzada paydo bo‗lgan 
suvni sizib ketishi uchun diametri 2 sm bo‗lgan rux truba ko‗yiladi. 
Suvni yaxshi tuplanishi uchun lizimetrning tubi trubaga yo‗nalgan 
holda biroz qiyalashgan bo‗ladi.SHuningdek ikki qarama-qarshi 
burchakdan tuynuk tomonga yo‗nalgan holatda chuqurlik bo‗yicha egatcha 
kurish maqsadga muvofiq. 
Dastlab uzunligi 20 metr, kengligi 4 metr, chukurligi 2 metr bo‗lgan 
xajmda tuproq sig‗imiga ega bo‗lgan chukurlik tayyorlab ko‗yiladi. 
So‗ngra uning tubiga 0.6 metr qalinlikda beton yotkizilgan , uzunligi 1.5 
metr, eni 1 metr o‗lchamdagi ikki qator massiv holatda bo‗ladi.Har bir 
bunday massivda xajmi 1 m3 (1x1x1) o‗lchamdagi 12 tadan beton 
lizimetrlar bo‗ladi. Lizimetrlarning tagi va yon devorlarining qalinligi 0.1 
metr. YOg‗in suvlari lizimetrga oqmaydigan holatda bo‗lishi uchun 
lizimetrning yuqori qismi sement bilan silliq shuvab chiqiladi. 

---

187 
21-rasm. YAngi Aleksandriya qishloq xo‗jalik institutidagi beton 
lizimetrlarning vertikal va gorizontal kelib ko‗rinishi. 
Har bir lizimetr yo‗lak tomondan tubigacha yuzada paydo bo‗lgan 
suvni sizib ketishi uchun diametri 2 sm bo‗lgan rux truba ko‗yiladi. 
Suvni yaxshi tuplanishi uchun lizimetrning tubi trubaga yo‗nalgan 
holda biroz qiyalashgan bo‗ladi.SHuningdek ikki qarama-qarshi 
burchakdan tuynuk tomonga yo‗nalgan holatda chuqurlik bo‗yicha egatcha 
kurish maqsadga muvofiq. 
Lizimetr devorlari kuyoshda qizimb ketmasligi uchun yuza qismi oq 
bo‗yoqda bo‗yab qo‗yiladi. Lizimetrlar bir-biridan 0.5 metr oralikda 
joylashadi. Yo‗lak tomondan ular orasiga beton devor qo‗yilib , boshqa 
joylar tuproq bilan to‗ldiriladi. 
Har bir lizimetr o‗zining tartib raqamiga ega bo‗lib, bir tomonda juft 
raqamli lizimetrlar , ikkinchi tomonda esa toq raqamli lizimetrlar 
joylashtiriladi.