B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov

Labaratoriya 
eksprimenti 
turlari 
va 
klassifikatsiyasi.
Eksprimentlar o‗zining mazmuni , yo‗nalishi , o‗rganilayotgan ob‘ekt va 
boshqalarga ko‗ra turlicha bo‗lishi mumkin. O‗rganilayotgan ob‘ektga 
ko‗ra :
-
o‗simlik bilan bog‗liq eksproimentlar; 
-
tuproq bilan bog‗liq eksprimentlar bo‗lishi mumkin. 
SHuningdek dalada, ochiq xududda olib boriladigan va yopiq 
xududlarda , ya‘ni labaratoriya sharoitida olib boriladigan eksprimentlarga 
ajraladi. O‗simlik bilan bog‗liq eksprimentlarda asosiy ob‘ekt o‗simlik , 
tuproq bilan bog‗liq eksprimentlarda esa tuproq bo‗ladi.
Labaratoriya eksprimentlari ham o‗z navbatida: 
1.agrokimyoviy; 
2. agrofizikaviy; 
3. fiziologik; 
4.biokimyoviy; 
5.urug‗sifati bilan bog‗liq; 
6.tola sifati bilan bog‗liq;
7.don sifati bilan bog‗liq eksprimentlarga bo‗linadi.
Agrokimyoviy va tuproqshunoslik bilan bog‗liq eksprimentlarda 
tuproq tarqibidagi chirindi, makro va mikro elemenlar, nitrat, harakatchan 
fosfor va harakatchan kaliy miqdori aniqlanadi.
Agrofizikaviy eksprimentlarda tuproqning donadorligi, xajm 
og‗irgigi, solishtirma og‗irligi, zichligi, dala nam sig‗imi, suv 
o‗tkazuvchanligi va boshqa agrofizikaviy xossalari aniqlanadi. 

---

196 
Meleoratsiyaga oid tajribalarda tuproqning kislotalik darajasi 
(pH), sho‗rlanishi , shamol va suv erroziyasi darajasi aniqlanadi. 
Fizioldogik tajribalarda barg yuzasi , transpiratsiya darajasi , 
bargning so‗rish kuchi, modda almashinuvi va boshqa o‗simlikning 
fiziologik jarayonlar aniqlanadi. 
Biokimyoviy eksprimentlarda tarkibidagi kimyoviy moddalar :
o‗simlik moyi, oqsil, kraxmal, uglevodlar, fermentlar, vitaminlar va 
boshqalar aniqlanadi. 
Urug‗shunoslikka 
oid 
eksprimentlarda 
urug‗likning 
sifat 
ko‗rsatkichlari, ya‘ni urug‗ tozaligi, unuvchanligi, unish kuchi, unish 
energiyasi, ekishga yaroqliligi va boshqa sifat ko‗rsatkichlari aniqlanadi. 
Nazorat savollari 
1.
Labaratoriya eksprimentlari deb nimaga aytiladi? 
2.
Labaratoriya eksprimentlarining axamiyati va kamchiliklari? 
3.
Labaratoriya eksprimentlarining klassifikasiyasi? 
4.
Biokimyoviy eksprimentlar deb nimaga aytiladi? 
5.
Fizioldogik tajribalar deb nimaga aytiladi? 
6.
Agrofizikaviy eksprimentlar deb nimaga aytiladi?