B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov

 
Urug‘larning o‘sish kuchini aniqlash 
O‗sish kuchi o‗simliklarning er yuziga yorib chiqish va normal 
maysa hosil qilish qobilyatidir. O‗sish kuchini aniqlash uchun 
tekshiriladigan urug‗ va hosil miqdoriga yarasha ma‘lum kattalikda shisha 
yoki sopol idish olinadi. Masalan boshoqli don ekinlari uchun bu idishning 
bo‗yi 20 sm., diametri 15 sm. bo‗lishi mumkin.Idish to‗la nam sig‗imining 
60% iga qadar nam qum bilan to‗ldiriladi.qumning yuzi tekis bo‗lishi va 
tegishli ekin urug‗lari dala sharoitida qanday chuqurlikka ekilsa,bunda 
ham shu chuqurlikka ekilishi kerak. 
So‗ngra qum yuziga urug‗larni joylab chiqib, ustidan yirik donador 
qum sepiladi (qum donalarining yirikligi 1 mm.dan 1,25 mm.gacha 
bo‗ladi).Idishning og‗zi shishi plastinka bilan yopib qo‗yilib, urug‗lar uy 
haroratida undiriladi. Har bir urug‗ namunasi ikkita idishda 
undiriladi,boshoqli don ekinlari uchun har qaysi idishga 100 dan urug‗ 
ekiladi. Dastlabki o‗simtalar bo‗y cho‗zib, shisha plastinkaga etib 
qolgandan keyin plastinka idishdan olib qo‗yiladi. 10-kunga kelib, unib 
chiqqan maysalar qum yuzi bilan barobar tortiladi. SHundan keyin quruq 
qum qatlamini kovlab, yuzaga chiqmay qolgan o‗simtalar, jumladan 
kasallangan, zaiflashib qolgan o‗simtalar sanab chiqiladi. Bu taxlilni 
o‗tkazish natijasida quyidagi larni a) qum yuzasiga chiqqan sog‗lom 
maysalar, b) unib, qum yuzasiga chiqolmagan o‗simtalar v) normal ungan 
urug‗lar, g) chirib ketgan urug‗lar sonini aniqlanadi. 
Maysalarning foiz bilan ifodalangan o‗rtacha soni va ularni 100 ta 
maysaga aylantirib grammlarda hisoblangan og‗irligi o‗sish kuchining 
kursatgichlari hisoblanadi. laboratoriya taxlili ma‘lumotlarini dala 
sharoitiga yaqinlashtirish uchun o‗sish kuchini qulda aniqlamasdan, 
urug‗larni dalaga ekib, dalada aniqlash mumkin. Bu holda analiz qilish 
uslubi qumli idishlarda olib boriladigan taxlil uslubi bilan bir xil bo‗ladi. 

---

164