B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov

Bir omilli dala tajribalarda natijalarni dispersion 
tahlil qilish 
 
1. Bir yillik ekinlarda tajriba natijalarini tahlil qilish. 
2. Ko‗p yillik ekinlarda tajriba natijalarini tahlil qilish. 
3. Lotin kvadrati va to‗g‗ri burchakli to‗rtburchak. 
4.
 
Standart usulida olib borilgan tajriba natijalariga ishlov berish.
 

---

274 
1. Agar tajribada faqat bitta omilning ta‘siri o‗rganilsa-bunday 
tajribalar bir omilli tajriba deb ataladi. 
Bir omilli tajribalar bir yillik - ikki yillik va ko‗p yillik ekinlarda olib 
borilishi mumkin. Bir yillik ekinlarda tajriba natijalari quyidagi ketma-
ketlikda tahlil qilinadi: 
1)
boshlang‗ich 
ma‘lumotlar hosildorlik jadvaliga kiriti-ladi, 
yig‗indisi va o‗rtacha ko‗rsatkichlari aniqlanadi; 
2)
barcha variatsialanuvchi manbalar uchun og‗ishlar (farqlanish-lar) 
kvadrati yig‗indisi hisoblab chiqiladi; 
3)
dispersion tahlil jadvali tuziladi va F-kriteriyasi bo‗yicha 
nolinchi gipoteza tekshiriladi. Agar F
f
> F
T
bo‗lsa, u holda ayrim 
farqlarning mohiyati aniqlanadi va variantlar (navlar) NCP
05
asosida 
guruhlarga ajratiladi. Agar F
f 
< F
T
bo‗lsa va N
0 
rad etilmasa, u holda 
tanlamalar o‗rtasidagi barcha farqlarning o‗rtachasi tasodifiy og‗ish 
chegarasi bo‗yicha topiladi va bu holatlarda faqat tajriba s
ч
hisoblanadi. 
2.
 
Ko‘p yillik ekinlar bilan olib boriladigan tajribalarni dispersion 
tahlillar. 
O‗z joyini bir necha yil davomida o‗zgartirmay ko‗p yillik 
ekinlar bilan (ko‗p yillik o‗tlar, mevali daraxtlar, rezavorlar, uzum va 
boshqalar) bilan bog‗liq tajribalarda natijalarni dispersion tahlil qilishda 
asosiy e‘tibor tadqiqot eksprimentlari olib borilgan butun tajriba 
davomidagi olingan natijalardan kelib chiqqadigan xulosalarga qaratiladi. 
Statistik tahlil ikkita bosqichni o‗z ichiga oladi:
1 har yilgi ma‘lumotlarni statistik tahlil qilish, 
2 butun tajriba jarayoni davomida olingan hosillar yig‗inlisiga 
matematik ishlov berish va statistik tahlil qilish. 
Ko‗p yillik pzuqabop o‗tlarga oid olib borilgan tajribadan misol 
ko‗rib chiqamiz. 
 4 misol.
Ko‗p yillik ozuqabop o‗tlar bilan bog‗liq tajribada olingan 
tajriba natijalari -jadvalda keltirilgan. Har yil ichida va ikki yillik tajriba 
davomida variantlar bo‗yicha farq ishonchlimi?
H
0
: d = 0