‘£b e k is t 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi kamilova firuza kuchkarovna kamilov zafarjon kamolovich xalqaro turizm bozori

Kommunikatsion majmualarning unsurlari
Marketing kommunikatsiyalari turistik tashkilot faoliyatida m uhim
o'ringa ega, chunki ular marketing majmuasining faol qism ini tashkil 
etadi. K om m unikatsion majmua 4 asosiy elementdan iborat:
— shaxsiy savdo;
— realizatsiyani qo‘llab-quvvatlash;
— qo‘llab-quw atlash;
— reklama.
Shaxsiy savdo
deganda, firma vakili bir necha sotib oluvchilar bilan 
turistik mahsulotni ko‘rsatish va savdoni amalga oshirish uchun bevosita 
aloqa o ‘rnatadi.
Turistik m ahsulotni sotib olishga qaratilgan oz muddatli undovchi 
tadbirlar 
realizatsiyani q o ‘llab-quvvatlashning
mohiyatini tashkil etadi.
Targ‘ibot
deganda, turistik tashkilot va aholi bilan o ‘zaro tushu- 
nish va yaxshi m unosabatlar o ‘matish va qo‘llab-quwatlashga qaratilgan 
tadbirlar tushuniladi.
Reklama —
turistik mahsulotni namoyish qilish, unga nisbatan talab- 
n i shakllantirish va turistik tashkilot imidjini tuzishga q aratilg an
noshaxsiy nam oyish shakli hisoblanadi.
K om m unikatsion majmuaning har bir unsurlari o ‘ziga xos usul va

---

uslublarga ega. Biroq ularning hammasi bitta maqsadni, ya’ni marketing 
konsepsiyasini realizatsiya bo‘yicha strategik va taktik masalalarning 
yechilishiga ko‘mak!ashishga harakat qiladi. M ajm ua unsurlari to ‘g ‘ri 
biriktirilganligi va foydalanilganligi tufayli bozorga kirib borishi 
ta ’minlangan. Kommunikatsion majmua unsurlari b a’zan kom m unikat- 
siyalar kanali deb ham ataladi. Shuni ham alohida ta ’kidlash kerakki, 
agarda turistik firm a marketing majmuasini tashkil qiluvchi boshqa 
unsurlarga e ’tibor bermasa, u holda m arketingning kom m unikatsion 
masalalari samarali bajarilgan hisoblanadi. Bundan tashqari, majmua 
unsurlari shunday sintetik usul va uslublar tuzishda qatnashadilarki, 
bun da firma har xil ko‘rgazma va yarm arkalarda ishtirok etadi.
M arketing kommunikatsiyalari unsurlari bir-biri bilan uzviy bogiiq, 
ularni marketing faoliyatidan ajratib olish ancha qiyin. M asalan, biror- 
bir reklam ani targ‘ibotdan ajratish qiyin.
Shaxsiy savdo bu, bir tom ondan realizatsiyaning bir turi hisoblan- 
sa, boshqa tom ondan mijozlar bilan o ‘zaro m unosabatlar o ‘rnatish 
uch u n samarali usul hisoblanadi.
Shunday qilib, marketing majmuasi unsurlari va boshqa tashkil 
etuvchilar o ‘rtasida aniq bir chegara yo‘q. C hunki turistik mahsulotning 
sifati, narxi, xodimlarning o ‘zaro munosabati, xizmat ko‘rsatish darajasi
- bularning hammasi firma o‘z iste’molchilariga yuboradigan inform at - 
sion va emotsional ishora hisoblanadi. Xulosa qilish m um kinki, maj­
mua unsurlari m uhim kom m unikatsion aham iyatga ega. M aqsadli 
hududlar bilan o ‘zaro munosabatlarni shakllantirishga qaratilgan masala- 
ni y echishning o ‘ziga xos vositalari va u su llarin i b irlash tiru v ch i 
marketing - kommunikatsiyalar majmuasi hisoblanadi. Turistik tashkilot 
savdo tashkilotlaridan farq qilib, kommunikatsiyalar majmuasini tashkil- 
lashtirayotganda jiddiy m uam m oga duch keladi. Y a’ni, ular tak lif 
q ila d ig a n x iz m a tla r buyum s ifa tid a b o 'lm a y , is te ’m o lc h ila rg a
ko'rinm aydigan holda bo‘ladi. Shuning uchun ham m ahsulotga ta ’rif 
berilayotganda uni qanday iste’mol qilish jarayoniga ham , foydaga 
ham erishiladi.
T uristik firma kom m unikatsiyalar m ajm uasini rejalashtirish va 
am alga oshirishda quyidagilardan foydalanadi:
— kom m unikatsion strategiyani ishlab chiqish;
— kommunikatsiyalar kompleksini tashkil etuvchi h ar b ir unsur 
bo‘yicha aniq tadbirlam i tayyorlash va o ‘tkazish.

---