B abdullayeva, M. Usmonbayeva, O’. Asqarova, F. Ehsonova, S. Hakimov

 
G’oya 
(yun.  “idea”  –  birinchi  manzara,  dastlabki  obraz)  –  obyektiv  borliq, 
mavjudlikning inson fikrida aks etish shakli. Mazkur tushuncha quldorlik davridayoq 
qo’llanilgan va undan insonlarni olg’a boshlash, ularni ulug’vor ishlarga yo’llashning 
ta’sirchan quroli sifatida foydalanilgan. Shu sababli g’oyalarning shakllanish hamda 
ularni  ommaga  yetkazib  berish  jarayoniga  jiddiy  yondashilgan.  Da’vatkor  g’oyalar 
donishmandlar  tomonidan  shakllantirilgan,  u  notiqlik  san’ati  darajasida  bayon 

---

 
259 
etilgan.  “G’oya”  tushunchasi  mutafakkirlar  tomonidan  turlicha  talqin  etilgan.  M: 
“g’oya”  tushunchasini  Demokrit  “atomlardan  iborat  bo’lib,  aql  bilan 
o’zlashtiriladigan bo’linmas shakl”, I.Kant “aql tushunchasi bo’lib, inson hissiyotida 
unga  muvofiq  keladigan  predmet  yo’q”,  I.Fixte  “dunyoni  yaratuvchi  “men”  (ya’ni 
“O’zlik”  konsepsiyasi  –  ta’kid  bizniki)ga  muvofiq  keluvchi  maqsadlar”  deya 
sharhlaydi. Har qanday g’oya mazmuniga ko’ra ijobiy yoki salbiy ma’noni anglatadi. 
G’oyaviy  kurashlar  sharoitida  ijobiy  yoki  salbiy  ma’noga  ega  bo’lgan  g’oyalar  – 
bunyodkor va buzg’unchi g’oyalar deya e’tirof etiladi. Ongli mavjudot bo’lgan inson 
hayotida  g’oyalar  muhim  o’rin  tutadi.  Kishilik  tarixi  taraqqiyoti  tajribasidan  yaxshi 
ma’lumki,  o’ta  qiyin  va  murakkab  vaziyatlarda  muammolarning  yechimi  birgina 
yaxshi  tadbir  yoki  boshqacha  aytganda  g’oya  bilan  hal  etilgan.    G’oyaning  naqadar 
katta ta’sir kuchiga  egaligiga  tarixdan  ko’plab  misollarni  keltirish  mumkin.  Bu  kabi 
misollarning  aksariyati  yurtga  bostirib  kirayotgan  dushmanga  qarshi  kurashish, 
mamlakatni  bosqinchilardan  ozod  etish  kabi  harakatlar  bilan  bog’liqdir.  Biroq, 
shunday g’oyalar ham mavjudki, ular muayyan shaxs yoki guruhning tor manfaatlari 
yo’lida minglab kishilarni o’z hayotlarini xatarga qo’yishga unday oladi.