B abdullayeva, M. Usmonbayeva, O’. Asqarova, F. Ehsonova, S. Hakimov

Tarbiya  texnologiyasi
  –  aniq
 
tarbiyaviy  maqsadga  erishish  yo’lida  ilmiy-
metodik  jihatdan  samarali  tanlangan  usul,  metodika  bo’yicha  o’qituvchi  va 
o’quvchilar  (tarbiyachi  va  tarbiyalanuvchilar)  o’rtasidagi  o’zaro  hamkorlik 
faoliyatining  barcha  tarkibiy  qismlari  puxta  asoslangan  pedagogik  jarayon  tartibi, 
tizimi.  Bu  turdagi  texnologiya  tarbiyaviy  faoliyatni  mahorat  darajasiga  ko’tarishga 
yordam  beradi.  Tizim  ko’zda  tutilgan  natija  va  sifatni    kafolatlaydi.  Yosh  avlodni 
voyaga  yetkazish,  unda  ijobiy  sifatlarni  hosil  qilishga  yo’naltirilgan  faoliyat 
mazmunini  yorituvchi  tarbiya  texnologiyasi  o’zida  loyiha  ko’rinishida  aks  etuvchi 
taxminiy  g’oya  (faraz)ni  ifodalaydi.  Tarbiya  texnologiyasi  bosqichma-bosqich, 
qadam-baqadam  tashkil  etiladigan  pedagogik  faoliyatning  tarkibiy  tuzilmasini  to’liq 
yoritishga  xizmat  qiladi.  Har  bir  bosqich  ma’lum  tarbiyaviy  vaziyatlar  sifatida 
namoyon bo’ladi.  
Ta’lim  texnologiyasi  kabi  tarbiya  texnologiyasi  ham  o’zida  ma’lum  belgilarni 
namoyon qiladi. Ular quyidagilardir: 1. Tarbiyaviy maqsadning qo’yilishi. 2. Pedagogik 

---

 
187 
shart-sharoitlarni  yaratish.  3.  Pedagogning  yuqori  darajadagi  mahorati,  faolligi, 
ijodkorligi  va  tashabbuskorligi.  4.  Shaxsning  tarbiyalanganlik  darajasini  oldindan 
baholash.  5.  Qaytar  aloqa.  6.  Xolis  nazorat.  7.  Pedagog  va  tarbiyalanuvchilarning 
hamkorlikdagi faoliyati. 8. Natijaga ko’ra vaziyatni qayta baholash. 9. Yanada samarali 
metod,  usul  va  vositalarni  qo’llash  chora-tadbirlarini  belgilash.  10.  Tarbiyaviy 
texnologiya xarakterining tarbiyalanuvchilar shaxsiga bo’lgan munosabatga bog’liqligi. 
Tarbiya  texnologiyasini  ishlab  chiqishda  tarbiyaviy  tadbirlarning  texnologik 
algoritmi  muhim  ahamiyatga  ega.  Texnologik  algoritmlar  o’z  ichiga  quyidagilarni 
oladi:  tarbiyaviy  tadbir  maqsadini  aniqlashtirish;  tarbiyaviy  tadbir  mazmunini 
asoslash; tarbiyaviy tadbirni tashkillashtirish; tarbiyaviy tadbirni o’tkazish; tarbiyaviy 
tadbir natijalarini tahlil qilish.   
Tarbiya  texnologiyasiga  muvofiq  tadbir  natijalarini  tahlil  qilishda  pedagogik 
faoliyat  quyidagi  shakllarda  aks  etadi:  1)  monitoring  (tarbiyaviy  tadbirlarni  tashkil 
etilishini  kuzatish,  natijalarni  baholash  va  istiqbolni  bashoratlash);  2)  korreksiya 
(tarbiyaviy tadbirlarda  qo’llanilgan uslub va usullarning samaradorligini tahlil  qilish 
asosida  kamchiliklarini  qisman  yoki  to’liq  tuzatish);  3)  refleksiya  (pedagog 
tomonidan 
tarbiyalanuvchilar 
xatti-harakatlari, 
dunyoqarashi, 
qadriyatlari, 
qiziqishlari,  fikrlashlari,  idroki,  qarorlar  qabul  qilishi,  hissiy  ta’sirlanishi,  ularni 
rag’batlantiruvchi omillar mohiyatining anglab yetilishi asosida tarbiyaviy tadbirlarni 
yanada samarali tashkil etish chora-tadbirlarini belgilash).  
Tarbiyaviy 
jarayonda 
pedagogning 
avtoritar 
boshqaruvi 
faoliyat 
muvaffaqiyatsizligiga olib kelsa, demokratik boshqaruv yutuqlar kafolati hisoblanadi.