B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

 
6 Bob Hujayraning jinsiy va jinsiz bo‟linishi. 
6.1.Mitoz bo‟linish. 
(Mitoz yunoncha –ip degan manoni beradi) 
Yangi bo‗linib hosil bo‗lgan hujayra hayotida 
differensiatsiya ro‗y beradi, u maxsus faoliyatini bajarishga moslashadi, funksiyasini o‗taydi, 
qariydi va nihoyat o‘ladi.
 
Hujayra sikli ikki qismdan: 
interfaza va mitoz
.
Ikki bo‗linish oralig‘i-
interfaza
hisoblanadi. 
Interfaza 3 davrni o‗z ichiga oladi: 
1) Bo‘linishdan keyingi ya‘ni sintezdan oldingi— 
birinchi o ‗sish 
(G
1
)
davri 
2) DNK sintezi ro‗y beradigan davr 
(
S
);
Sintez davri
3) sintezdan keyingi yoki mitozdan oldingi— 
ikkinchi o ‗sish 
(G
2
) 
davri. 
Interfaza yakunida, odatda hujayrada mitotik bo‘linish (
M) 
ro‗y beradi. Hujayraning 
bo‗linishga tayyorlanishi (interfaza) va bo‗linishi (mitoz) uning mitotik sikli hisoblanadi. 
Organizm hayoti davomida ko‗pgina hujayralar almashinib turadi. Bundan nerv hujayralari 
mustasno. Nerv hujayralari organizm tug'ilgandan keyin o‗sadi, murakkablashadi, ammo qayta 
hosil bo‗lmaydi, demak ularda bo‗linish hodisasi ro‗y bermaydi. 
Birinchi o „sish (G
1
) davri
-- hujayrada o ‗sish, oqsillar va RNK to ‗planishi bilan boshlanadi. 
Bu jarayon natijasida hujayra o'zining shunday massasiga ega boiib qoladiki, u mitotik siklning 
keyingi -- 
S 
davrining boshlanishini taqozo etadi. G
1
davr mobaynida DNK yangi molekulasini va 
uning sintezini, RNK va oqsil metabolizmini ta‘minlovchi fermentlar sistemasi hosil boladi. 
DNK sintezi ro„y beradigan (S
)
 davr
-- davri hujayra siklining eng muhim bosqichi hisoblanadi. 
Sintetik davrsiz somatik hujayralarda mitoz ro‗y bermaydi. Bu davrda DNK reduplikatsiyasi, 
ya‘ni yangi DNK molekulasining sintezi ro‗y beradi. 
S 
davr so‗ngida hujayra ikki molekula DNK 
ga ega bo‗ladi (mitoz jarayonida hosil boladigan har bir qiz hujayrasiga bir molekuladan DNK ni 
taqsimlab berish uchun ko‗rilgan tayyorlanish ro‗y beradi) Sintetik davrda hujayra organoidlari 
ham ortadi.