Азярбайъан кооперасийа университетинин дярсликляри

Mühasibat 
baxımından istehsal xərcləri dedikdə, 
resurslar bazarından istehsal amillərinin alınması üçün sərf 
olunan vəsait nəzərdə tutulur. Bu xərclər quruluşuna görə 
aşağıdıkıları əhatə edir: əsas kapital ünsürlərinin əldə 
edilməsinə sərf olunan vəsait; yanacaq və elektrik enerjisinin 
alınmasına sərf olunan vəsait; əsas və yardımçı materialların, 
yarımfabrikatların alınmasına sərf olunan vəsait; muzdlu 
işçilərə sərf olunan vəsait və s. İstehsal xərclərinin kəmiyyəti 
resursların bazar qiymətlərindən və onların alınma miqdarından 
asılı olur. İqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində istehsal 
xərclərinin bu müxtəlif ünsürlərinin xüsusi çəkisi müxtəlif olur. 
Belə ki, bəzi sahələrdə əsas materialların xüsusi çəkisi nisbətən 
yüksək 
olur ki, bel
ə
sah
ə
l
ə
r материалтутумлу (металтутумлу) 
сащяляр адланыр. Йанаъаг вя електрик енержисинин хцсуси чякиси 
йцксяк олдуьу сащяляр ися енержитутумлу сащяляр адланыр.
Bəzi 
sahələr isə əməktutumlu, elmtutumlu hesab olunurlar. 
İqtisadi subyektlər istehsal xərclərini aşağı salmaq 
haqqında fikirləşərkən onların quruluşuna diqqqət yetir- 
məlidirlər. Xüsusi çəkisi yüksək olan amilə qənaət edilməsi 
daha yüksək səmərə verə bilər. 
Istehsal xərclərinin aşağı salınmasının əsas yolları 
(istiqamətləri) aşağıdakılardır: 
- ETT – nin nailiyyətlərindən kompleks istifadə edilməsi; 
- Müasir tələblərə cavab verən texnologiyalardan istifadə 
edilməsi; 
- Maşın, dəzgah, avadanlıq və s. istifadənin növbəlilik 
əmsalının artırılması; 

---

202 
- Xammal, yanacaq, enerji və s. qənaət etmək. 
Iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində istehsal xərclərinin 
aşağı salınmasının bu əsas istiqamətlərinin tətbiqi xeyli 
müxtəlifdir. 
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, istehsal xərclərinin aşağı 
salınması məhsulun keyfiyyətinə xələl gətirməməlidir. Bəzi 
hallarda isə məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi tədbirləri 
istehsal xərclərinin artmasına da səbəb ola bilər.