Азярбайъан кооперасийа университетинин дярсликляри

§ 3. Mikrosəviyyədə firma davranışının 
dövlət tənzimlənməsi 

---

303 
 
Mikroiqtisadi tənzimləmə prosesində menecment və 
marketinqlə yanaşı, dövlət tənzimlənməsi də mühüm rol 
oynayır. Mikroiqtisadi səviyyədə dövlət tənzimlənməsi 
dedikdə, firmanın normal fəaliyyətini təmin edən müxtəlif 
forma və metodların məqsədəuyğun təsiri nəzərdə tutulur. 
Nəzəri cəhətdən iqtisadi liberalizmə görə, dövlətin 
firmanın iqtisadi fəaliyyətinə qarışması səmərəsizdir. Lakin 
qeyri-təkmil rəqabət şəraitində bazar mexanizmi firmanın 
tarazlı inkişafını təmin edə bilmir. O, öz fəaliyyətində bazar 
mexanizminin çatışmazlıqları ilə qarşılaşır. Buna görə də 
müasir mərhələdə mikrosəviyyədə də dövlətin iqtisadiyyata 
tənzimləyici təsiri zəruridir. 
Firmanın fəaliyyətinə dövlətin tənzimləyici təsiri müxtəlif 
məqsədlər güdür. Bunlara bəzi məhsullar istehsalının 
məhdudlaşdırılması, digərlərinin isə həvəsləndirilməsi, işsiz- 
liyin səviyyəsinin azaldılması, inflyasiya ilə mübarizə və s. 
daxildir. Mikroiqtisadi səviyyədə dövlət tənzimlənməsi 
bilavasitə və dolayı yollarla həyata keçirilir. Firmanın 
fəaliyyətinə bilavasitə təsir dövlətin gücünə əsaslanır. Dövlət 
öz gücünə arxalanaraq bəzi iqtisadi proseslər üzrə 
qadağanedici, məcburedici tədbirlər görür. Məsələn, dövlət 
müəyyən məhsullar və xidmətlər üzrə təsbit edilmiş və son 
hədd (aşağı və ya yuxarı) qiymətlərini müəyyən edir. Bu 
qiymətlər tarazlıq qiymətindən yuxarı və ya aşağı ola bilər. 
Dövlət müəyyən məhsul istehsalını, texnologiyaları qadağan 
edə bilər. Dövlət, həmçinin, minimum əmək haqqı səviyyəsini 
də müəyyən edə bilər və s. 
Dövlət vergi güzəştləri, dotasiya, subsidiya, amorti- 
zasiyanın sürətləndirilməsi və s. vasitələrlə mikroiqtisadi tən- 
zimləməni həyata keçirir. 
Dövlətin mikroiqtisadi tənzimləmə vasitələrindən biri də 
antiinhisar mübarizəsidir. 

---

304 
Ümumiyyətlə desək, istər dövlət, istərsə də menencment 
və marketinq vasitəsilə həyata keçirilən mikrotənzimləmə, 
firmanın az-çox dərəcədə dayanıqlı fəaliyyətini təmin edir.