Азярбайъан кооперасийа университетинин дярсликляри

§ 2. Makroiqtisadi proseslərə nəzəri baxışlar 
 
Məlumdur ki, klassik məktəb iqtisadi nəzəriyyədə XX 
əsrin 30-cu illərinə qədər üstünlük təşkill edib. 
Makroiqtisadiyyat həmin dövrə qədər bütöv bir elm kimi 
formalaşmadığından mənbələrdə nə vahid bir konsepsiyaya, 
nə də hər hansı bir fikrə rast gəlinmir. Ayrı-ayrı məsələlərin 
və makroiqtisadi problemlərin tədqiqi və şərhini A.Smitin, 
D.Rikardonun, K.Marksın, L.Varlasın əsərlərində rast 
gəlinir. Bu istiqamət bütövlükdə ortodoksal klassikadır. Ən 
sistem- ləşdirilmiş şəkildə bu konsepsiyaya A.Marşallın 
―İqtisadi nəzəriyyənin prinsipləri‖ kitabında və Kembric 
məktəbinin digər nümayəndələrinin əsərlərində verilmişdir. 
Klassik məktəbin ənənələrinin davam etdirilməsində ən 
ardıcıl olanlar neoklassiklərdir. 
Bu məktəbin əsas ideyaları aşağıdakılardır: 

---

310 

İqtisadiyyat mahiyyətinə görə 
təkmil rəqabət
 
iqtisadiyyatıdır
.
Qeyri-təkmil rəqabətin meydana gəlməsi 
təsadüfü hal olub iqtisadi təbiətin nə mahiyyətini, nə də 
xarakterini dəyişmir. Bu Sey qanununun əsasında baş verir 
ki, bu qanuna görə təklif tələbi doğurur. Buna görə də 
təklifin dəyişməsi tələbin dəyişməsinə səbəb olacaq və 
iqtisadiyyat yenidən müvazinətli vəziyyətə qayıdacaq. 

Bütün istehsal amillərindən tam istifadə olunur. 
Təklifin səviyyəsi potensial səviyyədədir. 

Təklifin həcmi yalnız nağd istehsal amilləri ilə 
müəyyənləşir. Bütün amillər qarşılıqlı əvəzlənəndi. 

İqtisadiyyat özü tənzimlənən olduğundan dövlətin 
ona təsiri minimal olmalıdır. Dövlət iqtisadiyyatı kağız 
pullarla təmin edir, öz maliyyə bazasını formalaşdırmaq 
üçün vergiləri yığır. 

İqtisadiyyat özü tənzimlənəndi. Onun özündə olan 
tənzimləyicilər bunlardır: 
-
əmək haqqı; 
-
qiymət; 
-
faiz dərəcəsi. 
Özü tənzimlənən stabilləşdiricilər iqtisadiyyata, xarici 
müdaxiləyə müraciət etmədən, müvazinəti bərpa etməyə 
imkan verirlər. Xarici müdaxilə dedikdə dövlətin 
iqtisadiyyatı müstəqil tənzimləməsi başa düşülür. 

―Məcmu tələb-məcmu təklif‖ modelində əsas rol 
məcmu təklifə verilir. 

Qiymətlət tamamilə çevikdir, çünkü onlar qısa 
müddət ərzində həm artma, həm də azalma istiqamətində 
dəyişə bilirlər. 

İqtisadiyyatda tam məşğulluq var. İşsizlik müvəqqəti 
xarakter daşıyır, çox vaxt könüllü olur. 

---

311 

Klassiklər