Azot tabiatda aylanishi

1. 
   Azot tabiatda aylanishi
   

•Azot barcha tirik organizmlarning omon qolishi uchun muhim bo'lgan asosiy oziq moddalardan biridir. Bu ko'plab biomolekulalarning, jumladan oqsillar, DNK va xlorofillning zarur tarkibiy qismidir. Azot atmosferada dinitrogen gazi (N2) sifatida juda ko'p bo'lsa-da, u ko'pchilik organizmlar uchun bu shaklda deyarli mavjud emas. Azot dinitrogen gazidan ammiakga (NH3) aylantirilgandagina u o’simliklar o’zlashtiraoladigan holatga keladi.
2.Azotfiksatsiya jarayoni va azotfiksatormikroorganizmlar
•Azot gazi (N2) Yer atmosferasining qariyb 80% ni tashkil qiladi, lekin azot ko'pincha ko'plab ekotizimlarda birlamchi ishlab chiqarishni cheklaydigan ozuqa moddasidir. Chunki o'simliklar va hayvonlar azot gazini bu shaklda ishlata olmaydi. Azot oqsillarni, DNKni va boshqa biologik muhim birikmalarni hosil qilish uchun birinchi navbatda boshqa kimyoviy shaklga aylantirish kerak. N2 ni biologik azotga aylantirish jarayoni azot fiksatsiyasi deb ataladi. N2 gazi azot atomlari orasidagi uchlik bogʻning mustahkamligi tufayli juda barqaror birikma boʻlib, bu bogʻlanishni uzish uchun katta miqdorda energiya talab etiladi. Butun jarayon sakkizta elektron va kamida o'n oltita ATP molekulasini talab qiladi. Natijada, faqat ba’zi prokaryotlar guruhi bu jarayonni amalga oshirishga qodir. Azotning ko'p fiksatsiyasi prokaryotlar (tuganak bakteriyalar va erkin holda yashovchi azotfiksatorlar) tomonidan amalga oshirilsa-da, azotning bir qismi abiotik tarzda chaqmoq yoki ma'lum sanoat jarayonlari, shu jumladan qazib olinadigan yoqilg'ining yonishi orqali hosil bo’lishi mumkin.
3.Ammonifikatsiya jarayoni va amminofaktorlar mikroorganizmlar
Аммонификация процесси. Ўсимликлар ва ҳайвонлар қолдиғида жуда кўп миқдорда органик моддалар бўлади. Уларнинг минерал моддаларга айланиши ўсимликларнинг азот билан озиқланиши учун муҳим аҳамиятга эга. Оқсилларнинг чириши процессида NН3 ҳосил бўлгани учун аммонификация процесси дейилади. Чириш процесси аэроб ва анаэроб шароитда бораверади, лекин аэроб шароитда тезлашади. Чиритувчи микроорганизмлар группасига хилма-хил бактериялар мисол бўлади•Аммонификация натижасида оқсиллар парчаланганда сув, карбонат ангидрид, аммиак, водород сульфид, метилмеркаптан (СН3SН) ҳосил бўлади. Ёқимсиз ҳидли индол, скатол ҳам ҳосил бўлади. Бунда оқсилларга энг аввал протеолитик ферментлар таъсир этиб, пептонлар, полипептидлар ва аминокислоталар ҳосил қилади.